به بهانه ۷ دی ماه زادروز «دکتر محمود رفیعی» مورخ دانا و پزشک توانا

از طرفي ديگر دست يافتن به ميراث گذشته نه تنها لذت بخش ، بلكه اجرنهادن به زحمات كساني است كه درگستره فرهنگ ، تاريخ و علم رنج بسيار برده اند و ميراثي ارزشمند را برايمان به وديعه گذاشته اند.

دكتر محمود رفيعي با درك اين مهم نه تنها به نشر آثار ارزشمند پيشينيان منطقه تاريخي فرهنگي بيرجند اهتمام ورزيده است بلكه بانشر آثارعلمي و ادبي ، خود در زمره خادمان علم و فرهنگ قرار گرفته است.

وي در هفتم دي ماه ۱۳۱۸ هجري شمسي درروستاي درخش شهرستان درميان ديده به جهان گشود. دوران كودكي ( تا قبل از دبستان) را در درخش و درميان گذراند و تحصيل را در دبستان درخش شروع كرد و بعد به دبستان حكيم نزاري بيرجند رفت.

دوره دبيرستان را در دبيرستان هاي شوكتي بيرجند و البرز تهران گذراند . وي درخصوص كيفيت تحصيل و معلمان دوره تحصيل خود نقل مي كند: از دبيران دوره تحصيلم در دبيرستان شوكتي بيرجند استاد احمد احمدي بيرجندي ، دكتر فرجاد و آقاي كاشاني را خوب به خاطر دارم.

دبيراني شايسته و دلسوز كه از هيچ تلاشي براي پيشرفت علمي دانش آموزان دريغ نكردند ولي امكانات آزمايشگاهي دبيرستان محدود وهمين طور امكانات ورزشي نيز بسيار اندك بود و تنها يك زمين خاكي فوتبال وجود داشت كه زيان آن بيش از سودش بود. اما در دبيرستان البرز امكانات كافي آزمايشگاهي و ورزشي وجود داشت و چون به صورت شبانه روزي اداره مي شد نيم ساعت ورزش صبحگاهي اجباري بود.در اين زمان بود كه اهميت استفاده از آزمايشگاه و انجام آزمايش هاي شيمي ، فيزيك و زيست شناسي را بيشتر دريافتم و به نقش مهم و موثر ورزش در سلامتي جسم و روح پي بردم.

دبيران دبيرستان البرز اغلب از استادان دانشگاه تهران بودند كه از بين آنها دكتر گلشن و دكتر بهزاد را خوب به خاطر دارم.كلاس درس دكتر بهزاد بسيار زنده و آموزنده بود. طوري كه بسياري از مطالب زيست شناسي را در همان كلاس درس فرا مي گرفتيم.همچنين در كلاس او آموختيم كه تداوم و نظم لازمه يادگيري است. اين شيوه موجب شد كه با صرف وقت كم به نتيجه مطلوب دست يابيم.

دكتر رفيعي اضافه مي كند:دانش آموزان شبانه روزي البرز موظف بودند هر شب دو ساعت مطالعه كنند و از توجه به بهداشت و ظاهر خويش غفلت نكنند. البته تمام امكانات براي اين امر در شبانه روز مهيا بود و شادروان دكتر مجتهدي رئيس دبيرستان البرز ، خود نيز در شبانه روزي سكونت داشت و بر انجام دقيق مقررات نظارت مي كرد.

از اقدامات مفيد دكتر مجتهدي برگزاري جلسات سخنراني ماهانه براي دانش آموزان شبانه روزي بود.

سخنرانان اغلب از افراد فرهيخته، بزرگان علم و ادب واستادان سرشناس دانشگاه يا اغلب فارغ التحصيلان برجسته و شاخص دوره هاي گذشته دبيرستان البرز بودند و در باره رشته هاي تخصصي مختلف يا مسائل علمي، فرهنگي واجتماعي و ساير مطالب سودمند ، اطلاعات مفيدي دراختيار دانش آموزان قرار مي دادند.

جلسات مشابهي نيز در دبيرستان البرز برگزارمي شد. اين جلسات راهنما و راهگشاي بسيار موثري در انتخاب رشته تحصيلي وادامه تحصيلات در آينده بود.

دكترمحمود رفيعي پس از اتمام تحصيل دبيرستان ، عازم كشور سوئيس شد و در سال ۱۹۵۸ ميلادي تحصيل در رشته پزشكي در دانشگاه ژنو را شروع كرد.

در آن دانشگاه از محضر استادان برجسته اي مانند پروفسور بيكل ، پروفسور فرانچس كتي، پروفسور رودار و پروفسور روتيس هوزر كه همگي از استادان برجسته بين المللي بودند بهره برد.

پس از اتمام دوره دكتري براي گرفتن تخصص و ادامه تحصيلات عازم انگلستان شد و به مدت سه سال در بيمارستان كودكان «گريت اورموند» در لندن و يك سال هم در «شفليد» نزد استادان سرشناس طب كودكان از جمله « پروفسور ايلينگ ورث» و «پروفسور ولف» دوره طب اطفال را گذراند و موفق به اخذ تخصص طب كودكان شد.

دكتر محمود رفيعي پس از بازگشت به ميهن در سال ۱۳۵۱ (ه.ش) دردانشگاه تهران ، مركز طبي كودكان دكتر اهري ، با سمت استاد بيماري هاي كودكان از دانشگاه علوم پزشكي تهران بازنشسته شد، اما همچنان به خدمات علمي، فرهنگي و درمان بيماران ادامه مي دهد.

خدمات فرهنگي 

وي علاقه اي خاص به ادبيات و فرهنگ دارد. ذوق شعري و ادبي ميراث اجدادي اوست. برجسته ترين اين نياكان جد بزرگش محمدرفيع بن عبدالكريم درمياني متخلص به «لامع» است…

وي علاوه بر خدمات علمي به خدمات فرهنگي نيز روي آورده است. خود او معتقد است ، «زيربناي هر پيشرفتي بر پايه پويايي فرهنگي است و هرفردي در هر رشته و هر شغلي كه هست بايد به وظايف اجتماعي و فرهنگي خود هم آگاه باشد. بيرجند شهريادگارهاي تاريخي و مدفن فرزانگان زيادي بوده است كه در عرصه علم و فرهنگ خوش درخشيده اند و آثاري گرانبها از خودبرجاي گذاشته اند.اگر اين آثار منتشر نشود و در اختيار نسل جوان قرار نگيرد، اين نسل از گذشته خود بي خبر و ناآگاه باقي مي ماند.

پژوهش در احوال و آثار و آراي اين بزرگان موجب غناي فرهنگ و رشد و تعالي جامعه و سبب انگيزه در نسل معاصر مي شود. با اين نيت وقصد است كه دكتر رفيعي طي ۲۳ سال تلاش پيگير و مستمر، آثار گران قدري از شخصيت هاي علمي و ادبي بيرجندي يا آثاري كه درباره آنان نوشته شده است را با هزينه شخصي به زيور طبع مي آرايد.

درانجام اين مهم ازخدمات استادان برجسته اي چون دكتر مظاهر مصفا ، دكتر جمال رضايي و… نيز بهره مي گيرد. در اينجا علاوه بر فهرست آثار علمي ،ادبي ، تاريخي و فرهنگي كه به اهتمام او منتشر شده است ، به اختصار شرحي از خدمات علمي و آموزشي وي بيان مي كنيم.

ديوان لامع

اين اثر مجموعه سروده هاي محمدرفيع  بن عبدالكريم درمياني متخلص به لامع ، شاعر عارف اواخر قرن يازدهم و اوايل قرن دوازدهم هجري شمسي است كه در سال ۱۳۶۵(ه.ش) منتشر شده است.

زندگي و آثار نزاري
اين كتاب تحقيقي است عالمانه از چنگيز غلامعلي باي بوردي پيرامون زندگي و آثار و آراي شاعر بزرگ ايراني حكيم نزاري قهستاني كه با ترجمه مهناز صدري از روسي در سال ۱۳۷۰چاپ و منتشر شده است.

واژه نامه گويش بيرجندي
؛شامل بيش از پانزده هزار انواع واژه ها، نام ها و تركيبات و اصطلاحات رايج در گويش بيرجند است كه باكوشش روان شاد دكتر جمال رضايي جمع آوري و در سال ۱۳۷۲ چاپ و منتشر شده است.

بررسي گويش بيرجندي واج شناسي – دستور
اين اثر دكتر رضايي متمم كتاب واژه نامه گويش بيرجند است كه موضوع آن بررسي ساختار انواع كلمات و قواعد ساختمان آنها همراه با قواعد و تركيب و ساخت جملات و نقش و كاربرد واژه ها وافعال و انواع جمله ها در گويش بيرجندي است كه در سال ۱۳۷۷ منتشر شده است.

بيرجند نامه
مولف اين اثر نيز شادروان دكتر جمال رضايي و موضوع آن گزارش تفصيلي و ثبت و ضبط ساختار شهري و اوضاع فرهنگي ، ديني ، اجتماعي و اقتصادي شهر بيرجند مي باشد كه در آن تصوير جامع و فراگير و روشني از محيط زندگي زيستي مردمان بيرجند در آغاز سده چهاردهم خورشيدي است كه در سال ۱۳۸۱ چاپ و منتشر شده است.

ديوان شيخ عبدالحسين فنودي

شامل قصايد ، غزليات و مسمطات و رباعيات اين شاعر آگاه است.او هموطنان خود را به بازانديشي و واقع نگري و بيداري سياسي و فرهنگي فراخوانده و اين خصايص ديوان مختصر او را ارزشي خاص بخشيده است.اين ديوان پس از تصحيح در سال ۱۳۸۲ از سوي انتشارات هيرمند انتشار يافته است.

زندگي و اشعار سري ( بديع الزمان نور بخش)
سري شاعر توانا و نابيناي قايني بيرجندي است كه هرچندعمرش را در محيط خشك انديشي، اجتماعي وخشونت خانوادگي و محروميت از آموزش سپري كرده ولي طبع روان و استعداد دروني خويش را در مجموعه اشعارش به خوبي آشكار كرده است.ديوان او در سال ۱۳۸۵ منتشر شده است.
علاوه براين آثار، كتاب هاي ديگري نيز به همت دكتر محمود رفيعي انتشار يافته است.

كارهاي در دست اقدام
ديوان سيد محمدابراهيم صفوي، مجموعه مقالات همايش بين المللي بزرگداشت عبدالعلي بيرجندي به انضمام مقالاتي ديگر درباره آثار او، ترجمه شرح عبدالعلي بيرجندي
بر فصل يازدهم تذكره خواجه نصيرالدين طوسي نيز به زودي به زيور طبع آراسته مي شوند.

فعاليت هاي پزشكي
الف: كتاب ها : بيماري هاي دستگاه گوارش – طب كودكان نلسون ۱۹۹۲ اين كتاب ترجمه بخش بيماري هاي دستگاه گوارش از كتاب بزرگ و پر ارزش طب كودكان نلسون ويراست سال ۱۹۹۲ مي باشد كه در طب اطفال و عوارض دستگاه گوارشي جايگاه و اهميت خاصي دارد. اين كتاب در ٥هزار نسخه در سال۱۳۷۳چاپ و منتشر شده است.

طب اطفال راهنماي تشخيص و درمان:
اين اثر نوشته جك اينسلي و استادان بيمارستان كودكان بيرمنگام انگلستان است كه با تاكيد بر مسائل احياء، تغذيه ، تكامل و ارزيابي شنوايي تنظيم شده و سرشار از واقعيت هاي علمي است و در سال ۱۳۷۴انتشار يافته است.

تاليف فصل هاي تغذيه ، ويتامين ها ، بيماري هاي سيستم عصبي مركزي در كتب طب كودكان

ب: مقالات و پژوهش ها : انتشار۱۰مقاله در مجلات معتبر خارجي ، انتشار ۳۰مقاله در مجلات علمي ، پزشكي داخلي ، پژوهش اختلالات ايمني در سوء تغذيه شيرخواران وكودكان را كه با همكاري دو استاد ديگر دانشگاه تهران و با حمايت سازمان بهداشت جهاني انجام داده است و به خاطر آن در سال ۱۳۵۶ به اخذ تقديرنامه و جايزه پژوهشي از وزارت علوم و فن آوري نايل شده است.

ج : آموزش و درمان – تدريس بيماري هاي كودكان براي دانشجويان پرستاري به مدت دوازده سال ، آموزش نظري و عملي دانشجويان دوره عمومي پزشكي و رزيدنت هاي دوره تخصصي به مدت ۳۰ سال ، درمان بيماران بستري و مراجعه كننده ، سرپرستي بخش اورژانس مركز طب كودكان و رئيس بخش داخلي بيمارستان بهرامي دانشگاه تهران.
وي همچنين در كميسيون شيرخشك و غذاي كودك و تهيه مواد لازم در اين زمينه ، عضويت و فعاليت در كميسيون ترويج شير مادر و… شركت و عضويت داشته است.

ساير فعاليت ها : استاد راهنماي ۲۵ پايان نامه پزشكي عمومي و تخصصي در طب اطفال ، تهيه ۱۵ جزوه آموزشي براي دانشجويان دوره پزشكي عمومي ، تهيه جزوه آموزشي براي دانشجويان دوره پرستاري ، تهيه هورمون رشد از هيپوفيز و به كارگيري آن دردرمان بيماران مبتلا به كمبود رشد ناشي از فقدان ترشح هورمون رشد.

دكتر محمود رفيعي در سال ۱۳۸۳ با سمت استادي دانشگاه علوم پزشكي تهران بازنشسته شد. وي كه در سال ۱۳۴۴ شمسي ازدواج كرده است در مورد همسرش مي گويد: همسرم استاد دانشگاه تهران در رشته روان شناسي است و طي١٤ سال زندگي مشترك همواره از حمايت و تشويق همسرم برخوردار بوده ام.
اين امر نشانگر اين مطلب است كه در كنار هر مرد موفقي زني مشوق و با درايت وجود دارد.

???? آثار دکتر محمود رفیعی:

???? دیوان لامع
???? زندگی و آثار نزاری
???? دیوان حکیم نزاری قهستانی جلد اول و دوم
???? واژه نامه ی گویش بیرجند
???? بررسی گویش بیرجند
???? بیرجند نامه
???? اسماعیلیان پس از مغول
???? دیوان شیخ عبدالحسین فنودی
???? تاریخ قاینات
???? زندگی و اشعار سری (بدیع الزمان نوربخش)
???? دیوان سید محمد ابراهیم صفوی
???? مجموعه مقالات همایش بین المللی بزرگداشت عبدالعلی بیرجندی
???? شرح بیرجندی بر تذکره طوسی
???? نمایندگان بیرجند در مجلس شورای ملی (از ۱۲۸۵ تا ۱۳۵۷)
???? از شوکتی تا دولتی
???? دیوان محمد عظیم عظیمی
???? سفرنامه ی حکیم نزاری قهستانی
???? جستارهایی درباره ی بیرجند
???? بیماری های دستگاه گوارش و طب اطفال راهنمای تشخیص و درمان