از چالش مومو تا رفتن در حیاط خلوت فضای مجازی
به گزارش "پیام خاوران "، امروزه فضای مجازی به بخش تفکیک ناپذیری از زندگی انسان‌ها تبدیل شده و با سرعت شتابان، تمامی شئون و عرصه‌های زیست بشر را تحت تاثیر قرار داده است؛ از این رو ماهیت شناسی این فضا و تشخیص شرایط و الزامات تبدیل شدن به بازیگری توانمند در این عرصه نخستین گام است و هر گونه بی توجهی و غفلت نسبت به این پدیده صدمه ها و آسیب های خطرناکی را متوجه جامعه خواهد کرد. کودکان و نوجوانان جامعه ما امروز ناگزیر به استفاده از فضای مجازی برای قرار گرفتن در فرآیند آموزشی هستند. برای دور ماندن آنان از خطراتی که هر روز و هر لحظه در این فضا به دلیل عدم آگاهی با آن روبرو هستند، در ابتدا باید والدیتن آگاه و مدرنی داشته باشیم. سازمان دانشجویان واحد، امور فرهنگی علمی کابردی جهاددانشگاهی بیرجند ، نشست تخصصی آسیب‌ها، تهدیدها و چالش‌های فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را برای تشریح راهکارهای مقابله با تهدیدات مجازی برگزار کرد؛ این نشست با موضوع مهمان‌های ناخوانده فضای مجازی و نقش خانواده‌ها برگزار شد. ریشه آسیب‌های اجتماعی، ضعف در مسئله فرزندپروری است حسام الدین بخشی، یک روانشناس در این نشست اظهار کرد: اکنون فضای مجازی در زندگی ما گسترده شده و حقیقت این است که نمی‌توانیم برای کودکان و نوجوانان جلوی رسیدن پیام‌ها را بگیریم. وی با بیان اینکه این پیام‌های خطرآفرین نباید شروع شود که به پایانش فکر کنیم، افزود: روابط زوجین؛ والدینی در این حوزه و کاهش آسیب‌ها بسیار اثرگذار بوده، همچنین روابط زوجین در مهارت فرزندپروری اثرگذار است. این روانشناس با بیان اینکه ریشه آسیب‌های اجتماعی، ضعف در مسئله فرزندپروری است، تصریح کرد: لازم است که زن و شوهر در فرزندپروری هماهنگ باشند. بخشی با بیان اینکه برای فرزندپروری قواعد و اصولی وجود دارد، اظهار کرد: همانگونه که پدر و مادر به کودک و نوجوان این اجازه را نمی‌دهند که شب هنگام به تنهایی از منزل خارج شوند، برای استفاده از فضای مجازی نیز باید این اصول و قوانین رعایت شود. چه والدینی به فرزندان آسیب می‌زنند؟ وی افزود: کودک تا ۱۵ سالگی نیازی به گوشی، تبلت و لپ تاپ ندارد و بهتر است تا این سن از یک سیستم کامپیوتری که در معرض دید باشد، استفاده کنند، تصریح کرد: پدر و مادر باید سه ویژگی داشته باشند تا کودک دچار آسیب نشود؛ والدین باید مراقب باشند، آگاه باشند و مهربان باشند. این روانشناس با بیان اینکه مهم ترین این موارد، آگاهی است، افزود: آگاهی کارکردی دارد که دو ویژگی دیگر را تعدیل می‌کند. بخشی با اشاره به ویژگی‌هایی از پدر و مادر که آسیب زننده است، ادامه داد: والدین سخت گیر، سهل گیر و وحشت زده و همیشه مراقب به تربیت فرزند لطمه می‌زنند. وی با بیان اینکه امروزه به دست آوردن اطلاعات یا افزایش آگاهی پدران و مادران یک چالش است، افزود: یک قسمت از این فرآیند این است که والدین حتما به مشاور خانواده مراجعه کنند و برای بهره بردن از کانال‌های مشاوره و روانشناسی در پیام رسان‌های مختلف حتما باید بدانند مدیریت کانال با چه فردی است و تخصص او در چه زمینه‌ای است تا بر آن اساس مشاوره بگیرند. این روانشناس بیان کرد: این صفحات و کانال‌ها نیز باید بومی‌سازی شوند تا حرف‌ها و مشاوره‌ها منطبق با زندگی در ایران ارائه شود. بخشی با بیان اینکه بهترین زمان برای آموزش مهارت‌های فرزندپروری نهایتا اوایل ازدواج است، افزود: هرچقدر این اطلاعات دریافتی از مشاور در ابتدای ازدواج بیشتر و دقیق تر باشد، بعد از ازدواج، افراد کمتر دچار سردرگمی می‌شوند. اصول بهره‌گیری از پرستار کودک وی با بیان اینکه گرفتن پرستار برای کودک نیز باید همراه با حد و مرزی باشد، تصریح کرد: این پرستار نباید جای پدر و مادر را بگیرد و حتی در صورت شاغل بودن والدین، باید برای کودک خود وقت بگذارند و بازی را از یاد نبرند. این روانشناس با بیان اینکه لازم است که با تحقیق و جستجو پرستار مناسبی برای کودک انتخاب کرد، افزود: پدر و مادرها باید برای این رابطه وقت بگذراند و لازم است هر از گاهی به یکدیگر بازخورد دهند. بخشی اظهار کرد: کودک و نوجوان زمانی که می‌بینند پدر و مادر سرگرم کارهای خود هستند، به سراغ فضای مجازی می‌رود تا اوقات خود را پر کند و در این فضا با عدم آگاهی والدین و بی‌توجهی آنان دچار آسیب می‌شود. این مشاور با بیان اینکه والدین نباید انتقال حس عاطفه را به کودک از یاد ببرند حتی اگر بسیار مشغله دارند، این گوئه کودک می‌فهمد که تنها نیست، ادامه داد: پدر و مادر لازم است با مطالعه و گذراندن کارگاه‌های مشاوره این اطلاعات را فراگیرند. وی بیان کرد: نباید رابطه پدر و مادر و دستور دادن و یا سخت گرفتن بر کودک به گونه‌ای باشد که کودک در تناقض رفتاری بین پدر و مادر خود درگیر شود. میزان گفت‌وگو و روابط عاطفی را بسط دهیم این روانشناس بیان کرد: براساس اطلاعات رسیده، اکنون میزان گفتگو بین اعضای خانواده ایرانی تنها ۳۰ دقیقه است که این یک آسیب است و باید با آگاهی والدین برطرف شود. بخشی با تاکید بر گذراندن اوقات بیشتر با فرزندان، تصریح کرد: در این صورت و با ایجاد رابطه عاطفی بیشتر بین والدین و فرزندان، مدیریت تربیتی فرزندان سهل‌تر خواهد شد. وی تصریح کرد: این نگرش اشتباه است که کودک، کودک است و ما به عنوان پدر و مادر باید مراعات او را کنیم، بلکه با بکارگیری اصول روانشناسی و تربیتی باید به تربیت درست اهتمام ورزید. این روانشناس با اشاره به اینکه برگزاری کلاس‌های آموزشی برای والدین که نحوه استفاده درست از اینترنت را آموزش ببیند، راهکاری موثر است، افزود: این کلاس‌ها بهتر است در مدارس باشد. بخشی اظهار کرد: برگزاری جلسات آموزشی از سوی دستگاه‌های فرهنگی و بهره‌گیری از ظرفیت‌هایی مانند رسانه‌های دیداری و شنیداری برای نهادینه شدن فرهنگ سایبری و استفاده از اینترنت نمیز از راهکاری اثربخش است. چگونه در دام آسیب‌های مجازی می‌افتیم معظمه حسن پور، کارشناس مسئول مراکز اورژانس اجتماعی خراسان‌جنوبی نیز در این میزگرد اظهار کرد: چالش مومو یک اکانت واتساپ است که با دستیابی به اطلاعات گوشی فرد از این اطلاعات پنهانی به عنوان نقطه ضعف فرد و معمولا کودکان استفاده می‌کند و این چالش از روحیه کنجکاوی و علاقه به بازی‌های هیجان انگیز جدید کودکان استفاده می‌کند و پس از ادامه چالش با توجه به روحیه حساس کودکان، آنها از ترس آشکار شدن اطلاعات یا ترس روانی ناشی از آگاه بودن فردی به تمام اطلاعات شخصی آنها، تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند و این احتمال وجود دارد که دست به اقدامات تهدیدکننده برای سلامت خود یا اطرافیان بزنند. وی با بیان اینکه چالش مومو یک نوع کودک‌آزاری از طریق فضای مجازی است که ابتدا به آزارهای روانی پرداخته و در نهایت به آزارهای جسمی منجر می‌شود، افزود: کار چالش مومو آزار و اذیت کودکان و تحریکشان به انجام دادن کارهای خطرناک است، اما شایعات متعدد و خبرهای رعب انگیز روزنامه‌ها و سایت‌ها و پرداختن گسترده به چالش مومو، بیشتر ازحد واقعی خانواده‌ها و جامعه را نگران کرده است که خود این اشاعه اخبار موجب آزار روانی بیشتری درسطح جامعه شده است. این کارشناس مسئول مراکز اورژانس اجتماعی خراسان‌جنوبی بیان کرد: ظاهرا به تماسی از یک شماره ناشناس در واتساپ پاسخ می‌دهید و به چالشی خطرناک و پر از دلهره قدم می‌گذارید، شروع ماجرا همین‌قدر ساده است، اما دست‌های پشت‌پرده قرار است آن‌قدر کاربر را با ترس و وحشت و رفتارهای خشونت‌آمیز درگیر کند که او تا مرز جنون و خودکشی پیش برود. حسن پور ادامه داد: هیچ‌کس به‌طور دقیق نمی‌داند مومو از کجا شروع شده و چه کسی این بازی ترسناک را آغاز کرده است و آن را هدایت می‌کند، اما امری که بدیهی است این است که امکان سرقت اطلاعات کاربران، ارسال محرمانه محصولات جنسی، ایجاد مزاحمت‌های تلفنی، دریافت مداوم پیام‌های خشونت‌آمیز و تصاویر وحشتناک، ترغیب کودکان و نوجوانان به انجام عمل خودکشی و تهدید آنان، امکان اخاذی و باج‌خواهی، از خطرات این نوع چالش است. وی ادامه داد: پاسخ ندادن به پیام‌های یک کاربر ناشناس که مطالب و محتوای متنی و تصویری خشونت‌آمیز و تهدیدآمیز ارسال می‌کند، کار عادی میلیون‌ها کاربر در شبکه‌های اجتماعی است؛ به این ترتیب پیام جدی گرفته نمی‌شود و درنهایت کاربر مزبور را BLOCK یا REPORT می‌کنند. حسن پور اظهار کرد: مسئله نگران‌کننده این است که مخاطبان آسیب‌دیده این چالش، اغلب کودکان و نوجوانانی هستند که هنگام استفاده از شبکه‌های اجتماعی، هشدارهای ایمنی را رعایت نمی‌کنند و به بازی‌ها و فعالیت‌های جدید ترغیب می‌شوند. ضرورت بهره‌گیری از ابزارهای آموزشی وی افزود: برای اینکه پایان بهتری داشته باشد خانواده‌ها می‌توانند نکات لازم و پیام‌های هشداردهنده را به کودکان آموزش دهند و با نظارت دوستانه از برنامه‌هایی که کودک در فضای مجازی با آن درگیر هستند، مطلع شوند و در همان ابتدا چالش مومو و هر مشکل عاطفی روانی دیگر برای کودکان و یا خودشان در صورت احساس خطر و احتمال وقوع بحران برای کودکان خود برای دریافت مشاوره با شماره تلفن ۱۴۸۰ و در صورت مشاهده اقدامات عملی و خطر برای کودکان با شماره تلفن ۱۲۳ تماس بگیرند. این کارشناس مسئول مراکز اورژانس اجتماعی خراسان‌جنوبی بیان کرد: انواع خشونت، کودک آزاری، همسرآزاری، معلول آزاری، سالمندآزاری و خشونت خواهر و برادر و سایرخشونت‌های خانوادگی، موارد فرار از منزل دختران و پسران و موارد افکار خودکشی و اقدام به خودکشی، زنان و دختران در معرض آسیب و آسیب دیده، کودکان کار و خیابان و اختلافات زناشویی و سایر افرادی که در شرایط بحرانی بوده، جامعه هدف مراکز اورژانس اجتماعی هستند. حسن پور ادامه داد: همان طور که خانواده‌ها هرگز فرزند خود را نزدیک خیابان شلوغ نمی‌فرستند قبل از آن احتیاط‌ها و هشدارهای لازم برای نحوه رد شدن از خیابان را آموزش می‌دهند، همین گونه نباید کودکان را بدون آموزش نکات امنیتی در مسیر اتوبان‌های بزرگ اطلاعاتی در فضای مجازی قرار دهند. وی ادامه داد: در این فضاها خطرات متعددی از کودک آزاری تا کلاهبرداری متوجه کودکان و نوجوانان و حتی بزرگسالان بوده و لازم است خانواده‌ها در برقراری ارتباط دوستانه با فرزندان آموزش‌های لازم را به فرزندان بدهند و آنها را با آسیب‌هایی که از طریق فضای مجازی متوجه آنها می‌کند آگاه کنند و خود والدین به عنوان الگویی در مسیر رعایت این موارد برای فرزندانشان باشند. این کارشناس مسئول مراکز اورژانس اجتماعی خراسان‌جنوبی با بیان اینکه آموزش‌ها باید کاملا دوستانه بدون خشونت کلامی و عاطفی و بدون ایجاد ترس و وحشت باشد؛ در غیر این صورت تاثیر معکوس خواهد داشت، افزود: با گسترده کردن سیستم‌های امنیتی و نظارتی بر فضای مجازی توسط سازمان‌های ذیربط، آموزش، اطلاع رسانی و آگاه‌سازی مهم‌ترین و اصلی‌ترین راهکار برای جلوگیری از آسیب‌های این چنین است. حسن پور با بیان اینکه لازم است آموزش متناسب با سن و سطح بلوغ فکری و اجتماعی کودکان و نوجوانان از طریق خانواده، والدین و مدارس صورت گیرد، اظهار کرد: مهارت نه گفتن یکی از مهارت‌های زندگی است که از انواع آسیب‌های اجتماعی مختص سنین کودکی و نوجوانی جلوگیری می‌کند. وی بیان کرد: در واقع آموزش مهارت نه گفتن، آموزش رفتار قاطعانه و جرات مندانه در کودک در زمان مواجه شدن با هرگونه درخواست غیرمنطقی و نادرست از سمت نزدیکان، دوستان و آشنایان و غریبه‌ها و حتی نرم افزارها و بازی‌ها و.... است که درگفتگوهای آنلاین و فضاهای مجازی که طرف مقابل در دسترس و قابل مشاهده نیست نقش آموزش نه گفتن پررنگ‌تر می‌شود. جدیدترین خبرهای استان وکشور را در کانال تلگرامی ” پیام خاوران ” بخوانید. ( کلیک کنید) کودکان و نوجوانان را گزینشگر تربیت کنیم این کارشناس مسئول مراکز اورژانس اجتماعی خراسان‌جنوبی بیان کرد: به طور کلی رسانه‌های نوین با خود آورده‌هایی دارند که برای همه جذابیت دارد چراکه هم جامعه در شهرهای بزرگ و با وجود کرونا به‌سمت انزوا رفته و هم لازمه این نوع فناوری‌ها اختصاص خلوت انسان‌هاست و در چنین فضایی، چنین چالش‌هایی با مقاصد گوناگون مخاطب خاص خود را پیدا می‌کند؛ به خصوص کودکان و نوجوانانی که به دلیل حضور کمتر والدین یا نداشتن مهارت‌های فرزندپروری آنان، دچار خلأ عاطفی هستند. حسن پور با بیان اینکه تفکر ما باید این باشد که میلیون‌ها کودک و نوجوان داریم که آنها را برای حضور در فضاهای جدید و مجازی آماده نکرده‌ایم، ادامه داد: مدیریت جامعه پیچیده امروز به شکل سنتی امکان‌پذیر نیست و باید برای خانواده‌ها و جامعه برنامه داشته باشیم که در این راستا موضوع جامعه‌شناسی فراغت به میان می‌آید. وی با بیان اینکه یک فرهنگ قوی درمقابل ویروس‌های بیرونی، کمتر آسیب خواهد دید، یادآور شد: ما نمی‌توانیم فضای جامعه را برای حضور خود و فرزندانمان پاک و استاندارد کنیم؛ پرورش انسان‌ها مهم است و اینکه آموزش بدهیم سره را از ناسره تشخیص بدهند، ببینند و بهترین را انتخاب کنند، جوانان را طوری تربیت کنیم که گزینشگر باشند که اگر مخاطراتی وجود دارد، چندان آسیب‌زا نباشد. منبع : ایسنا انتهای پیام/102