خانه تاریخی حسام‌الدیوان سرایان مرمت می‌شود
به گزارش "پیام خاوران"، محمد عرب در جمع خبرنگاران اظهار داشت: از محل منابع ملی مبلغ 800 میلیون ریال برای انجام عملیات مرمت و بهسازی بافت سه‌قلعه اختصاص یافته که با توجه به اینکه روند واگذاری این بنا به بخش خصوصی در حال انجام است، با اقدامات مرمتی پیش‌بینی شده مرمت بنا تکمیل خواهد شد و همچنین ادامه عملیات کف‌سازی کوچه موزه که سال قبل به دلیل کمبود اعتبار کامل انجام نشده بود، ادامه خواهد یافت.
مسئول میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان سرایان گفت: هر زمان صحبت از کولرهای سنتی به میان می‌آید، بدون شک بادگیرها با آن شکل بخصوص و چوب‌هایی که بر سر دارند، اولین تصویری است که به ذهن متبادر می‌شود؛ ابتکاری که کویرنشینان با استفاده از آن به مقابله با گرما رفتند و در طول سالیان متمادی توانستند با این ابزار ساده بر آفتاب سوزان کویر غلبه کرده و در گرم‌ترین روزهای سال بدون استفاده از کوچک‌ترین ابزاری که نمادی از فناوری باشد، خنکای نسیمی دلنشین را به داخل خانه‌های خود بیاورند.
عرب ضمن بیان اینکه مرمت بادگیرها بعنوان نمادهای خاص معماری منطقه از اولویت‌های میراث‌فرهنگی در شهرستان سرایان است، افزود: بادگیر خانه تاریخی حسام‌الدیوان به شدت آسیب دیده و تنها ساقه بادگیر باقی‌مانده که بر اساس عکس‌های قدیمی طرح مرمت آن تهیه و عملیات مرمتی پیش‌بینی شده شامل: سبک‌سازی، برداشت اندود فرسوده دیواره‌ها و اصلاح و بازسازی جداره‌ها، بازسازی قاب‌ها و نمای دهانه‌های بادگیر طبق الگوی موجود، کلاف‌بندی و مقاوم‌سازی تیغه‌ها با تخته الوارهای مناسب (تخته الوارهای بکار رفته در ساخت ریل قطار)، استحکام‌بخشی و اجرای دیوار تقویتی و اجرای اندود خاک و گچ قسمت‌های داخلی بادگیر، مرمت رخ‌بام و مقاوم سازی ساقه بادگیر و مرمت تزیینات، بام سازی (آجرفرش و ایزوگام) و اجرای کاهگل و... است.
وی ادامه داد: اجرای نمای ایوان و مرمت تزیینات گچی، خاکبرداری و شیب‌‌بندی کوچه موزه و اجرای سنگ‌فرش با سنگ لاشه بومی منطقه از دیگر فعالیت‌های مرمتی پیش‌بینی شده است که حداکثر ظرف دو ماه آینده باید انجام شود.
مسئول میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان سرایان اظهار داشت: بادگیرها نقش بسزایی در زیبایی فضای شهری دارند و بعنوان المان‌های شهری مورد توجه هستند که قبل از این سه بادگیر متعلق به خانه خسروی (با مشارکت مالک) و بادگیر میرعلی‌آقا در خانه تاریخی ضیایی و بادگیر خانه تاریخی رمضانی (حاج غلامعلی) مرمت شده و در حال حاضر سه بادگیر چهار طرفه بسیار زیبا در بافت تاریخی سه قلعه قابل مشاهده است.
عرب گفت: بادگیرهای خانه‌های تاریخی یزدانی و رفیعی سرایان نیز در اولویت مرمت هستند که امیدواریم تخصیص اعتبار باعث تسریع در روند مرمت این آثار زیبا در سطح شهرستان شود.
وی افزود: بادگیرها از عناصر و سمبل‌های معماری ایرانی هستند. بادگیرها برج‌هایی هستند که برای تهویه بر بام خانه‌ها ساخته می‌شود. بادگیر را همچنین بالای آب انبارها و دهانه معدن‌ها برای تهویه می‌سازند. استفاده از بادگیر از سنوات بسیار قدیم در ایران متداول بوده است. بادگیرها با اشکال مختلف در شهرهای مرکزی و جنوب ایران ساخته شده که هر کدام برحسب ارتفاع و جهت باد طراحی و اجرا شده‌اند.
مسئول میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان سرایان اظهار داشت: بادگیرها معمولا یک‌طرفه، چهارطرفه یا هشت‌طرفه هستند و بادگیرهای تاریخی شهرستان چهارطرفه و یک‌طرفه هستند. عملکرد بادگیر به این صورت است که باد مطلوب را گرفته و آن را به داخل اتاق‌های اصلی ساختمان، آب انبار یا سرداب هدایت می‌کند. برای تقویت عملکرد خنک‌سازی بادگیر و استفاده از برودت تبخیری، از روش‌های دیگری نیز استفاده می‌شده است. به عنوان مثال در بادگیر خانه تاریخی حسام الدیوان در کنا بادگیر، سرداب قرار دارد که آب قنات وارد حوضچه وسط این اتاق شده و رطوبت موجود در این فضا باعث خنک‌تر شدن فضاهای منتهی به بادگیر می‌شده است.
عرب گفت: خانه تاريخي حسام‌الدیوان واقع در شهر سه قلعه با ايوان بلند و شكوهمند و به شيوه خانه‌سازي سنتي داراي طاقها و قوس‌هاي زيبايي است كه در سال 86 با شماره 19164 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. بنا به سبك حياط مركزي و درونگرايي ساخته شده و معماري آن كاملا ايراني است. بنا يك طبقه و مساحت تقريبي آن 530 متر مربع است، مصالح بكار رفته شده شامل: خشت، گل، گچ و آجر است. اين بنا داراي هشت اتاق، يك مطبخ، يك ايوان بزرگ، يك ايوانچه و يك بادگير چهارطرفه است. فضاهاي مهم و برجسته آن نیز شامل: ايوان، شاه‌نشين، بادگير و سرداب است.
وی افزود: بارزترين و مشخص‌ترين ويژگي‌هاي بنا شامل: تزيينات متنوع گچ‌بري رسمي‌بندي در ايوان و اتاق‌هاي پشت هر دو ايوان، آجركاري خفته راسته در ازاره دور حياط و قرار گرفتن در مسير قنات اصلي شهر است. نظر به سبك معماري و با توجه به شواهد موجود، قدمت اين بناي تاريخي به دوران قاجاريه مي‌رسد.
جذب هزار میلیون ریال برای تکمیل عملیات مرمت و احیاء حمام تاریخی سرایان
مسئول میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان سرایان همچنین از جذب هزار میلیون ریال برای تکمیل عملیات مرمت و احیاء حمام تاریخی این شهر خبر داد.
عرب گفت: مرمت حمام سال گذشته به شیوه سنتی و احیاء خزینه و سایر فضاها و کاربری‌ها انجام شد و در هفته دولت مورد بهره‌برداری قرار گرفت و در حال حاضر بعنوان حمام عمومی مورد استفاده قرار می گیرد و فرصت تازه‌ای در مسیر رونق گردشگری و جذب گردشگر در شهرستان سرایان ایجاد کرده است. با توجه به اینکه قسمتی از عملیات اجرایی بصورت دیون انجام شده بود با پیگیری‌های صورت گرفته و مساعدت اداره‌کل مبلغ 1000 میلیون ریال برای پرداخت دیون و رفع نواقص احتمالی اختصاص یافت.
مسئول میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان سرایان افزود: عملیات مرمت این اثر تاریخی ارزشمند که بسیار مورد توجه مردم شهر سرایان و شهرها و روستاهای اطراف است، از خرداد ماه 1396 و در شرایطی که اعتبار مورد نیاز تامین نشده بود با مساعدت اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان آغاز شد.
عرب ادامه داد: از جمله اقدامات مرمتی صورت گرفته می‌توان به حذف الحاقات، جمع‌آوری موزاییک فرش فرسوده، خاکبرداری و آواربرداری، جمع‌آوری کامل و بازسازی مجدد گربه‌روها (سیستم گرمایش از کف سنتی) و پوشش گربه‌روها، استحکام‌بخشی پی‌ها و دیوار بنا، جمع‌آوری طاقها و پوشش سقف در قسمت‌های آسیب‌دیده و اجرای مجدد، اجرای اندود ساروج کلیه فضاها، ساخت سرویس بهداشتی، اصلاح سیستم فاضلاب، بازسازی دوش متناسب با معماری سنتی، اجرای گرمایش از کف، لوله‌کشی تاسیسات آبی، اجرای سنگ‌فرش کف و دیواره‌ها تا ارتفاع یک متر، مرمت سر در ورودی و بازسازی کامل ورودی حمام کوچک، آجر فرش کف رختکن و ورودی‌ها، آماده کردن فضای موتورخانه، تکمیل فضای حمام ترکی، احیاء خزینه با استفاده از تکنولوژی های نوین، اصلاح سیستم تامین انرژی از نفت گاز و سفید به گاز شهری، نصب تجهیزات موتورخانه اعم از منابع ذخیره آب، پمپ‌ها، اجرای سیستم برق و ... اشاره کرد که با اعتباری بالغ بر 4 میلیارد و 500 میلیون ریال در مدت 3 سال انجام گرفت که از این مبلغ فقط مبلغ 700 میلیون ریال از منابع استانی و مابقی از اعتبارات ملی وزارت متبوع تامین شد.
وی گفت: با توجه به فضای عالی و سنتی این حمام تاریخی انشاالله علاوه بر استفاده توسط مردم بومی به مکانی برای استفاده گردشگران نیز تبدیل خواهد شد و این مکان علاوه بر تمام امکانات حمام سنتی با تلفیق تکنولوژی‌های نوین دارای بوفه، نمازخانه، حمام ترکی، خزینه (جکوزی) و... است و در حال حاضر به صورت شبانه روزی فعال است.
مسئول میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان سرایان خاطرنشان کرد: حمام قديمي سرايان در مجموعه تاريخي اين شهر در ميانه بافت تاريخي واقع شده و با شماره 8735 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است. اين مجموعه شامل مسجد،كاروانسرا، آب‌انبار، حمام و بازار قديمي مي‌شود خوشبختانه كتيبه سردر حمام هنگام نقشه‌برداري از داخل كشف شده و براساس متن کتیبه نزدیک به 500 سال قدمت دارد. اين حمام در زميني به طول 37 متر در 14 متر و دو بخش مردانه و زنانه ساخته شده و مصالح به كار رفته در اين بنا شامل آجر و ملات گچ و اندود ساروج است.
انتهای پیام/ 102