بازخوانی پرونده 22 ساله راه آهن خراسان جنوبی
به گزارش "پیام خاوران"، برای اینکه در جریان پرونده باز ۲۲ ساله ابر پروژه ریلی خراسان جنوبی قرار گیرید باید سوار بر قطار اخبار این کلان طرح زیرساختی شد و واگن واگن خبرهای آن را طی این سال‌ها از نظر گذارند تا به سال اجرای این طرح یعنی سال ۱۴۰۲ و آغاز همزمان ۱۳ قطعه این جورچین رسید.
سوت اجرای همزمان این جورچین ۱۳ قطعه‌ای احداث ابر پروژه ریلی خراسان جنوبی قرار است مرداد ماه به صدا درآید و موج شادی را واگن واگن، دولت سیزدهم به مردم این استان تقدیم کند. همه در انتظار سوت آغاز عملیات اجرایی کلان‌طرح زیرساختی خراسان جنوبی هستند.
۱۸ سال در ایستگاه پیگیری
اگر بخواهیم به نقطه آغازین طرح موضوع اتصال خراسان‌جنوبی به شبکه ریلی کشور بازگردیم باید پیگیری خبرهای آن را از رسانه‌ها در دهه ۸۰ بگیریم.
آن‌طور که مسئولان و متولیان سابق استان می‌گویند: برای اولین بار نهم آذر سال ۸۰ مجمع نمایندگان استان خراسان (قبل از تقسیم) و سیستان وبلوچستان احداث این راه آهن را از رئیس جمهور وقت تقاضا کردند که این درخواست برای بررسی به وزارت راه و ترابری وقت و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ارجاع شد.
مهرماه سال ۸۵ مدیرکل وقت راه و ترابری خراسان‌جنوبی گفته است: مطالعات مقدماتی ساخت پروژه راه‌آهن در خراسان جنوبی و اتصال آن به راه‌آهن سراسری از سوی کارشناسان وزارت پایان یافت. به گفته وی بر اساس مطالعات و بررسی‌های کارشناسان، مسیر راه‌آهن از فیض‌آباد - گناباد - قاین - بیرجند - نهبندان - زاهدان است.
حجت الاسلام «موسی قربانی» نماینده وقت مردم قاینات در مجلس شورای اسلامی هم ۴ آبان ۸۵ در گفت وگو با رسانه‌های خراسان جنوبی گفته بود: با اتمام مطالعات مقدماتی راه‌آهن «چابهار - مشهد» در شرق کشور، عبور این خط از مسیر بیرجند - قاین - گناباد و کالشور به تصویب رسید.
با تقسیم استان خراسان و تأسیس خراسان جنوبی این موضوع در ردیف تقاضاهای مردم از مسئولان کشور قرار گرفت و سال ۱۳۸۷ مجمع نمایندگان استان‌های خراسان رضوی و جنوبی و سیستان و بلوچستان طی نامه‌ای از رئیس جمهور وقت درخواست اقدام در این زمینه را کردند.
در اولین سفر رئیس جمهور دولت نهم و هیئت همراه، دغدغه تامین منابع اعتباری این ابر پروژه اقتصادی و زیربنایی مطرح شد چرا که با اعتباری که به این پروژه در آن سال‌ها اختصاص یافته بود، فقط می‌شد یک جاده روستایی را آسفالت کرد.
ایستگاه شروع در سال ۹۸
بعد از کش و قوس‌های بسیار، بالاخره عملیات اجرایی قطعه ۱۶ این پروژه که به آرزوی دیرینه خراسان جنوبی مبدل شده بود به سمت یونسی در محدوده خراسان جنوبی آن هم به طول ۳۲ کیلومتر اواسط سال ۹۸ آغاز شد.
سپس با دریافت دو مصوبه هیئت وزیران طی مدت سه ماه که منجر به اختصاص فاینانس داخلی برای اتصال بیرجند به شبکه راه‌آهن سراسری (ایستگاه یونسی) و ۷۰۰ میلیون یورو از محل فاینانس خارجی به منظور احداث راه‌آهن زاهدان به بیرجند شد، بر سرعت اجرای پروژه افزود.
موضوع سرعت بخشیدن به روند اجرای پروژه راه آهن بیرجند - یونسی به عنوان مطالبه استان در سفر رئیس جمهور به خراسان جنوبی در اوایل تشکیل دولت سیزدهم مطرح شد و طبق دستور آیت‌الله رئیسی مقرر شد وزارت راه و شهرسازی این موضوع را تا حصول نتیجه پیگیری کند.
تاکید رئیس جمهور بر تشکیل کنسرسیوم بانکی
پس از این تاکید و دستور رئیس جمهور مبنی بر تشکیل کنسرسیوم ریلی از سوی وزرات راه و شهرسازی و بانک‌های عامل که جزء مصوبات سومین سفر استانی نیز قرار گرفت، دور تازه‌ای از تلاش‌ها برای تامین منابع مالی و سرعت دادن به پروژه ریلی آغاز شد.
نشست آذر ماه سال ۱۴۰۰ وزیر فقید راه و شهرسازی نیز به منظور تعیین تکلیف سهم عاملیت بانکی در پروژه ریلی خراسان جنوبی اولین اقدامی بود که به منظور تحقق مصوبه سفر رئیس جمهور برگزار شد.
پیگیری‌ها و دیدارها در پایتخت برای دریافت تسهیلات
دیدارهایی که استاندار خراسان جنوبی طی سال‌های گذشته با رئیس هیئت عامل صندوق توسعه ملی و مدیران عامل بانک‌های مختلف در تهران داشت منجر به مساعدت این صندوق برای پرداخت تسهیلات به پروژه ریلی استان شد.
در این دیدارها مقرر شد، صندوق توسعه ملی، مساعدت لازم را برای پرداخت ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان تسهیلات، بدون الزام به تامین آورده بانک‌های عامل انجام دهد که این تصمیم مهم گامی بلند در پیشبرد پروژه راه آهن بیرجند است.
از دیگر مصوبات این است که با نظر مساعد رئیس هیئت عامل صندوق توسعه ملی، موضوع تامین ۲۰ درصد سهام مالکانه توسط سرمایه‌گذار به صورت تدریجی (کسر ۲۰ درصد از صورت وضعیت کارکرد سرمایه‌گذار) در هیئت امنای صندوق توسعه ملی طرح و تصویب شود.
دیداری که استاندار خراسان جنوبی با مدیرعامل بانک رفاه کارگران داشت نیز منجر به افزایش ۲ برابری سهم این بانک در اعتبارات پروژه راه آهن بیرجند - یونسی شد. بنابراین بانک رفاه به عنوان سرگروه کنسرسیوم بانکی نسبت به افزایش سهم عاملیت خود در تامین اعتبارات پروژه راه آهن موافقت کرد و در پی این موافقت، سهم عاملیت این بانک از سقف ۳۰۰ میلیارد تومان به ۶۰۰ میلیارد تومان افزایش می‌یابد.
بانک رفاه همچنین پذیرفت، موضوع افزایش سهم عاملیت دیگر بانک‌های عضو کنسرسیوم را پیگیری کند.
۲۹ دی ماه سال ۱۴۰۰ نیز بانک تجارت با افزایش ۲ برابری سهم خود در تامین اعتبارات پروژه راه آهن خراسان جنوبی موافقت کرد و این استان یک گام دیگر به تشکیل کنسرسیوم بانکی نزدیک‌تر شد.
همچنین، هفتم بهمن ۱۴۰۰ هم بانک خاورمیانه با پذیرش عاملیت ۳۰۰ میلیارد تومان در تامین منابع مالی راه آهن از طریق کنسرسیوم موافقت کرد.
اعلام موافقت بانک ایران زمین ، ۲۵ اسفند سال ۱۴۰۰ با پذیرش عاملیت به مبلغ ۱۰۰ میلیارد تومان، اعلام موافقت بانک تجارت در ۲۶ اسفند با پذیرش عاملیت به مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان، اعلام موافقت بانک ملت در ۱۸ خرداد سال گذشته با پذیرش عاملیت به مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان و اعلام موافقت بانک ملی در ۱۱ تیر سال گذشته با پذیرش عاملیت به مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان از دیگر نتایج پیگیری مسئولان برای تامین منابع مالی این پروژه کلان بود.
واقعیت این است که استان‌های سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی در سال‌های گذشته با پیشرفت‌های متفاوت، سهمی از شروع پروژه راه آهن شرق داشتند اما خراسان جنوبی در گذر این سال‌ها سهمی نگرفته و پروژه پیشرفت مطلوب نداشته است.
قرارگاه خاتم در حال احداث پروژه راه آهن
«وحید داعی» مدیرکل پیشین راه و شهرسازی خراسان جنوبی ۲۷ بهمن سال گذشته در پاسخ به پرسش خبرنگار فارس مبنی بر اینکه چرا این ابر پروژه زیرساختی و حیاتی خراسان جنوبی در اولین ایستگاه احداث با سرعت بسیار کم حرکت می‌کند؟ اظهارداشت: ابر راه‌آهن چابهار _ زاهدان _ بیرجند _ قاین _ یونسی یک کریدور اصلی است که از چابهار تا زاهدان توسط قرارگاه خاتم در حال انجام است و به پیشرفت‌های خوبی رسیده است.
وی به دو قطعه زاهدان - نهبندان- بیرجند، و بیرجند- قاین- یونسی اشاره و خاطرنشان کرد: از بیرجند تا یونسی ۲۷۱ کیلومتر است که ۵۸ کیلومتر از آن در خراسان رضوی کار می‌شود و ۳۲ کیلومتر هم از استان ما کار می‌شود که پیمانکار داریم و شامل قطعه ۱۶ است.
وی با اشاره به اینکه در مجموع در ۹۰ کیلومتر از خط ریلی خراسان جنوبی پروژه از محل منابع اعتباری عمرانی فعال است، تصریح کرد: با توجه به اینکه منابع دولت برای این کریدور کفایت نمی‌کند با پیگیری‌های زیادی که انجام گرفت، توانستیم مجوز اخذ تسهیلات از صندوق توسعه ملی را به مبلغ ۴ هزار میلیارد تومان بگیریم که سهم دولت ۱۰ درصد، سهم صندوق ۷۰ درصد و سهم کنسرسیوم ریلی هم ۲۰ درصد بود.
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی، با بیان اینکه ۶ شرکت راهسازی با تشکیل کنسرسیوم ریلی و ثبت آن پای کار این کلان پروژه عمرانی و زیربنایی هستند، افزود: توانستیم موافقت اعضای هیئت امنای صندوق توسعه ملی را برای تسهیلات ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومانی بگیریم و با توجه به مبلغ بالای تسهیلات مجبور شدیم ۶ بانک را با لیدری بانک رفاه و تشکیل کنسرسیوم بانکی پای کار بیاوریم.
به گفته وی با تک‌تک این بانکها در تهران مذاکره و صورت جلسه شده است.
توقف در آخرین ایستگاه
وی ادامه داد: برای اعتبار صندوق هیچ مشکلی وجود ندارد، اما در گام آخر اتفاقی که افتاد این بود که صندوق توسعه ملی درخواست تضمین از بانکها را داشت و بانکها هم اعلام کردند به شرطی این تضمین را می‌دهند که دولت هم تضمین بدهد.
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی اضافه کرد: سازمان برنامه و بودجه که محل صدور تضامین است اکنون در این زمینه دچار اختلاف شده و ما به همراه استاندار پیگیری‌های زیادی داشته‌ایم که این مشکل حقوقی برطرف شود.
داعی با اشاره به اینکه در توافق‌نامه اولیه مصوب شده که دولت تضامین را صادر کند، تصریح کرد: اینجا سازمان برنامه و بودجه زیربار نمی‌رود و باید گفت منظور از دولت در این توافق همان سازمان برنامه و بودجه است.
وی با بیان اینکه مشکل اعتباری راه‌آهن خراسان جنوبی به سمع رئیس جمهور رسیده، ولی هنوز اختلاف حقوقی به نتیجه نرسیده است، افزود: ما همچنان پیگیر هستیم تا بتوانیم سازمان برنامه و بودجه را متقاعد کنیم تا تضمین این تسهیلات را صادر کند.
پیشنهاد مکاتبه با مقام معظم رهبری و سران سه قوه
به گفته وی از طرف دیگر پیشنهاد شد تا مکاتبه‌ای با سران سه قوه انجام شود که مجوزی از آن طریق صادر شود. همچنین پیشنهاد دیگر مکاتبه با مقام معظم رهبری بود که همه این پیشنهادات در حال بررسی و پیگیری است.
مدیرکل راه و شهرسازی با اشاره به پیگیری‌های استاندار خراسان جنوبی گفت: رئیس جمهور هم در سفر دوم به خراسان جنوبی اعلام کردند که اگر از محل صندوق توسعه ملی به نتیجه نرسیدیم از محل تهاتر نفتی، اعتبار پروژه را در دستور کار قرار خواهیم داد.
داعی تاکید کرد: ما هم از طریق صندوق توسعه ملی و هم از طریق تهاتر نفتی پیگیر تامین اعتبار پروژه راه‌آهن خواهیم بود.
آخرین خبرها از پروژه راه آهن
اما آن طور که جواد قناعت، استاندار خراسان جنوبی ۲۳ اردیبهشت امسال اعلام کرد: موانع اعتباری این ابر پروژه زیرساختی رفع تأمین منابع مالی کل قطعه راه آهن بیرجند - قاین - یونسی از طریق تهاتر نفتی به مبلغ ۱۸ هزار میلیارد تومان انجام شد و عملیات اجرایی این طرح در آینده نزدیک با حضور میهمانان کشوری آغاز می‌شود.
علیرضا عباس زاده، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی هم ۱۱ خرداد ماه امسال در جمع خبرنگاران اعلام کرد: کار ساخت خطوط ریلی در تمامی قطعات خراسان جنوبی امسال با اعتبار ۸ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان شتاب بیشتری می‌گیرد.
وی گفت: خوشبختانه با تأمین منابع، امسال شاهد اجرای کار در ۱۳ قطعه مسیر راه آهن در خراسان جنوبی خواهیم بود که از نهبندان تا یونسی گناباد را شامل می‌شود.
وی با بیان اینکه قطعات ۹ تا ۲۱ مسیر خط ریلی زاهدان – بیرجند – مشهد در خراسان جنوبی اجرا می‌شود، افزود: مطالعه قطعه ۹ در حال انجام است، اسناد مناقصه قطعات ۱۰، ۱۱ و ۱۲ آماده شده، اسناد مناقصه قطعات ۱۳ و ۱۴ بارگذاری شده و آماده تحویل به پیمانکار است، قطعه ۱۵ در حال اجرای مناقصه است، قطعات ۱۶، ۱۷، ۱۸ و ۱۹ در حال اجراست و قطعات ۲۰ و ۲۱ نیز در حال انعقاد قرارداد هستند.
وی گفت: ۱۳ پیمانکار برای اجرای ۱۳ قطعه کارشان را همزمان شروع خواهند کرد تا سرعت اجرای طرح‌ها افزایش یابد و طبق وعده‌ای که داده‌ایم تا پایان سال ۱۴۰۴ شاهد افتتاح طرح بزرگ راه آهن در استان خواهیم بود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی ادامه داد: طول کل مسیر ریلی از زاهدان – بیرجند – یونسی و مشهد ۹۱۰ کیلومتر خط ریلی در ۲۳ قطعه اجرا می‌شود که قطعات یک تا ۸ در حوزه استحفاظی استان سیستان و بلوچستان، قطعات ۹ تا ۲۱ در استان خراسان جنوبی و دو قطعه ۲۲ و ۲۳ نیز در حوزه استان خراسان رضوی اجرا می‌شود.
تامین اعتبار از محل تهاتر نفت
عباس زاده با اشاره به اتفاق مهم تأمین منابع مالی این طرح بزرگ ملی گفت: یکی از چالش‌های بزرگ ما در سال‌های گذشته، موضوع تأمین اعتبار کل مسیر راه آهن در استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی بود که خوشبختانه با همت دولت و نمایندگان مجلس و همچنین موافقت رهبر معظم انقلاب با برداشت منابع از صندوق توسعه ملی، ۱۸ هزار میلیارد تومان از محل تهاتر نفت برای این مسیر پیش‌بینی شد.
پیگیری‌های تیرماه جاری
۱۴ تیر ماه امسال نیز قبل از دیدار مجری پروژه راه آهن استان با استاندار خراسان جنوبی نشست هماهنگی طرح احداث راه آهن استان در استانداری برگزار شد و علیرضا عباس زاده، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی در این نشست اعلام کرد: ۹ پیمانکار طرح راه آهن استان مشخص شدند و سه پیمانکار دیگر طی هفته آینده مشخص خواهند شد.
وی از به‌کارگیری پیمانکاران زبده برای اجرای قطعات راه آهن خراسان جنوبی خبر داد و افزود: با توجه به تامین اعتبار طرح از محل تهاتر نفتی دغدغه‌ای در خصوص تامین منابع مالی نخواهیم داشت.
معاون استاندار خراسان جنوبی گفت: با توجه به تامین اعتبار، امیدواریم این طرح مهم و ملی در زمان مقرر تکمیل شود و به بهره‌برداری برسد.
عباس زاده با اشاره به اینکه قطعات ۱۸ و ۱۹ در خراسان جنوبی به دلیل مسیر سنگلاخی، سنگین‌ترین قطعات از نظر اجراست، تصریح کرد: در زمینه اجرای این قطعات به دلیل صعب‌العبور بودن مسیر همراهی لازم را با پیمانکاران خواهیم داشت.
وی گفت: شرکت‌های پیمانکاری نیازهای خود را در زمینه تجهیزات و ماشین‌آلات، آب، برق و مصالح به مجموعه اداره کل راه و شهرسازی ارسال کنند تا با همکاری دستگاه‌های متولی پیگیری‌های لازم را انجام دهیم.
وی افزود: از ظرفیت مرز ماهیرود هم برای واردات تجهیزات و ماشین‌آلات راهسازی می‌توانیم استفاده کنیم و همه تلاش خود را به کار خواهیم گرفت تا پیمانکاران دغدغه‌ای در روند اجرای قطعات راه آهن نداشته باشند.
طرح ریلی خراسان جنوبی در ۱۳ قطعه
جواد قناعت، استاندار خراسان جنوبی هم در دیدار مجری طرح راه آهن استان گفت: طول راه آهن زاهدان - بیرجند - یونسی - مشهد ۹۱۰ کیلومتر است که از این مقدار ۴۲۶ کیلومتر آن در خراسان جنوبی قرار دارد و اجرای طرح ریلی استان در ۱۳ قطعه تعریف شده است.
وی با اشاره به پیگیری‌های مستمر ۲ سال اخیر در سطح ملی برای اجرایی شدن طرح راه آهن استان اظهارداشت: پیگیری‌های مسئولان استان و حمایت دولت سبب شد که چراغ این طرح روشن بماند و از اولویت وزارت راه و شهرسازی خارج نشود.
وی بیان کرد: تاکنون ۹ پیمانکار برای احداث راه آهن بیرجند - قاین - یونسی مشخص شدند همچنین اجرای مسیر بیرجند و نهبندان در چهار قطعه تعریف شده است که هفته آینده سه پیمانکار آن مشخص می‌شوند و پیمانکار قطعه دیگر هم به زودی مشخص خواهد شد.
نماینده عالی دولت در خراسان جنوبی گفت: در صورتی که مشکل احتمالی در زمینه اجرای این طرح مهم و ملی پیش نیاید، مرداد امسال شاهد آغاز رسمی عملیات اجرایی این طرح زیربنایی با حضور مسئولان کشوری خواهیم بود.
سخن پایانی...
امید که این کلان طرح زیرساختی و حیاتی خراسان جنوبی پس از شروع عملیات اجرایی ۱۳ قطعه آن به طور همزمان به دلیلی چون نرسیدن اعتبار و... از ریل اجرا خارج نشود و در موعد مقرر به ایستگاه بهره‌برداری برسد.
منبع: فارسپایان پیام/102