حکایت دوگانگی خشکسالی و بی آبی در کنار هدر رفت آب

به گزارش “پیام خاوران” حکایت تلخ کم آبی چند سالی است که در برخی نقاط خراسان جنوبی سایه افکنده و حیات دام‌ها و محصولات کشاورزی و دامداری را به خطر انداخته است.

ماجرای کم آبی حکایت دیروز و امروز نیست سال‌ها است که خشکسالی‌های چندین ساله در استان مرزی و کویری استان خراسان جنوبی در حالی لنگر انداخته که همچنان مردم را درگیر خود ساخته است.

اما این همه ماجرا نیست چرا که فرسودگی شبکه انتقال و از سویی دیگر باغ ویلاهایی که آب شرب را می‌بلعند قوز بالای قوز شده است.

اهمیت قطره قطره آب در خراسان جنوبی آنجا مشخص می‌شود که بدانیم  آب مورد نیاز در این استان مرزی و کویری به دلیل نداشتن رودخانه دائمی و اتصال به دریا از منابع آبهای زیر زمینی شامل چاه چشمه و قنات تامین می‌شود.

خراسان جنوبی در منطقه خشک و بیابانی واقع شده که سبب می‌شود میزان ورودی آب به استان از طریق بارندگی‌ها بسیار اندک باشد همچنین رودخانه‌های موجود در این منطقه از نوع فصلی بوده و رودخانه دائمی وجود ندارد.

هرچند استان خراسان جنوبی چند سالی است که از ابرهای باران‌زا محروم و کمبود ریزش‌های جوی دغدغه مردمانش بوده اما یکی از نکات قابل تامل در تاریخ این دیار این است که بیرجند اولین شهر کشور دارای شبکه آبرسانی از طریق لوله بوده و ۹۷ سال پیش (سال ۱۳۰۲) یک پروژه عظیم آبی در دل کویر خشکیده ایران شکل گرفت.

شرایطی را در نظر بگیرید که روستاهای زیادی در خراسان جنوبی وجود دارند که مردمانش دبه به دست ساعتها در صف انتظار آب و یا منتظر رسیدن تانکرهای آبرسانی آب هستند و از سویی دیگر در برخی نقاط استان آب به راحتی در مقابل چشمانمان هدر می‌رود.

آری دومینوی کم آبی و هدر رفت آب در خراسان جنوبی در حالی در جریان است که بعضی از روستاها در حال حاضر از طریق تانکر تامین آب می‌شوند. از سویی دیگر در حالی وجود لوله‌های فرسوده به دلیل قدمت بالای آبرسانی به شهر بیرجند و استان سبب هدر رفت زیاد آب می‌شود.

هدر رفت آب در خراسان جنوبی بالاتر از میانگین کشوری

هدر رفت آب فقط منحصر به شهر بیرجند نیست و در شبکه آبرسانی سراسر استان وجود دارد به گونه‌ای که مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی نرخ هدررفت آب در استان را بالاتر از متوسط کشوری اعلام می‌کند.

یکی از شهروندان شهرستان درمیان در گفتگو با خبرنگار ما با بیان اینکه چه گناهی کرده‌ایم که هدر رفت آب و لوله‌های فرسوده در این شهرستان بسیار بالاست افزود: از ابتدای سال تاکنون چند بار مجبور شدیم خانه‌های خود رل تعمیر کنیم چرا که هرگاه لوله‌ای می‌ترکد سبب می‌شود دیوارهای خانه نم بزند و مجبور به تعمیر می‌شویم.

یکی دیگر از شهروندان هم با گلایه از اینکه محال است هر چند روز یک بار ماجرای ترکیدگی لوله‌ها را در شهر و کوچه نبینیم گفت: بارها و بارها از طریق رسانه‌ها اعلام می‌شود که باید صرفه جویی در مصرف آب باشد پس چرا برای تعویض لوله‌های فرسوده اقدامی نمی‌شود.؟

یکی از اهالی روستاهای منطقه زیرکوه در این باره به خبرنگار ما اظهار داشت: بخشی از لوله‌های خط انتقال آب روستا دچار ترکیدگی است و آب زیادی هدر می‌رود.

 خسروی گفت: مسئولان باید اقدام اساسی انجام دهند تا شاهد ترکیدگی مجدد لوله‌ها و هدر رفتن آب نباشیم.

یک عضو شورای اسلامی روستای درمیان  گفت: لوله کشی آب شرب از قنات انجام شده اما چند سال است که بخشی از آب هدر می‌رود. با توجه به اینکه لوله با قطر پایین نصب شده و همین لوله رسوب گرفته است هر روز شاهد اتلاف آب در این منطقه هستیم و با وجود این آب، با تانکر سیار هم به روستا آبرسانی می‌شود.

وی اظهار داشت: پنج کیلومتر لوله‌کشی آب باید تعویض و با قطر بزرگتر نصب شود در این صورت نیازی به آبرسانی سیار هم نخواهد بود.

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار ما هدر رفت آب در شبکه شهری و روستایی را از معضلات اساسی استان اعلام کرد و گفت: در حال حاضر در بخش شهری ۳۱.۷ درصد و روستایی بالای ۴۰ درصد از آب شرب هدر می‌رود که این رقم ۱۰ درصد از متوسط کشوری بالاتر است.

حسین امامی افزود: هدررفت آب در بخش آب روستایی خراسان جنوبی بالا است.

وی با بیان اینکه فرسوده بودن شبکه آب در روستا‌های استان سبب شده تا سالانه ۱۴ میلیون مترمکعب، معادل ۴۰ درصد آب به هدر رود.

 امامی با تاکید بر اینکه هدر رفت آب در خراسان جنوبی به میزان ۱۰درصد از میانگین کشوری بیشتر است که بخش اعظم آن به دلیل فرسودگی شبکه‌ای است گفت:، برای اصلاح این شبکه فرسوده ۳۵۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.

جالب است بدانید که دولت برای هر متر مکعب آب ۳ هزار و ۳۰۰ تومان هزینه می‌کند و از سویی دیگر سالانه برای تامین آب در روستاهای خراسان جنوبی ۱۰۹ میلیارد تومان هزینه می‌کند که بالای ۴۰ درصد آب در استان معادل ۴۶ میلیارد تومان سالانه هدر می‌رود و این میزان هدررفت آب معادل یک میلیون و ۴۰۰ هزار تانکر ۱۰ هزار لیتری در سال هدر می‌رود.

در حالی خراسان جنوبی پایلوت کشوری طرح سازگاری با کم‌آبی است که سال گذشته در شورای عالی آب تصویب و از سوی وزارت نیرو برای اجرا ابلاغ شد. بهینه‌سازی مصرف منابع آبی موجود از اهداف کلان و اصلی این برنامه است تا از طریق اقدامات اجرایی بتوان با وجود کم‌آبی، مصرف آب را مدیریت و الگویی را به کشور معرفی کرد.

آب بدون درآمد عبارت است از اختلاف بین حجم آب ورودی به سیستم (شبکه توزیع) و مصارف مجاز با درآمد طی یک سال که دارای سه بخش هدر رفت واقعی، هدر رفت ظاهری و مصارف مجاز بدون درآمد است.

هدر رفت واقعی به حجمی از آب گفته می‌شود که به صورت واقعی (فیزیکی) از شبکه‌های توزیع هدر می‌رود و شامل نشت از شبکه‌های توزیع، نشت از خطوط انتقال، نشت و سر ریز مخازن و نشت از انشعابات مشترکان است.

هدر رفت ظاهری به حجمی از آب گفته می‌شود که مصرف شده ولی به دلایل متعدد از جمله خطای کنتورهای مشترکان اندازه‌گیری نشده است. این هدر رفت شامل خطای تجهیزات اندازه‌گیری، انشعابات غیرمجاز و خطای قرائت و انتقال داده‌ها می‌شود.
مصارف مجاز بدون درآمد نیز به مصارفی گفته می‌شود که استفاده از آن مجاز است اما درآمدی برای شرکت‌های آب و فاضلاب ندارد، مانند مصارف فرایندی در تاسیسات آب و فاضلاب و مصارف آتش نشانی.

اگر بتوان با کاهش آب بدون درآمد به تقاضاهای جدید مشترکان پاسخ داد، در هزینه‌های مربوط به توسعه منابع آب، به عنوان مثال ساخت سد و مخزن جدید، ساخت و تجهیز تصفیه‌خانه‌های جدید صرفه‌جویی زیادی خواهد شد.

در این شرایط تعویض لوله‌های فرسوده آبرسانی از ضروریات است.

منبع: تسنیم

انتهای پیام/۲۵۲