مرگ بی صدای حیات وحش در سایه خشکسالی و دخالت های انسانی

به گزارش “پیام خاوران”، خشکسالی واژه آشنایی بیست ساله برای اهالی خراسان جنوبی است؛ دردی بزرگ و جانکاه که انگار قصد رفتن هم ندارد و مدام، به پهلوی این مردم شریف زخم می زند.

خساستِ بارش باران در این استان نه فقط برای مردمی که اکثر آنها کشاورز و دامدارند یک چالش بزرگ است بلکه سالهاست نفس حیات وحش استان را هم به شماره انداخته و برای حیوانات هم خطر افرین شده است، به صورتی که کم‌آبی و عدم وجود تغذیه مناسب برای حیوانات طی سال‌های اخیر، موجب کاهش جمعیت حیات‌وحش و یا کوچ بالاجبار این حیوانات به مناطق دیگر گردیده است. در کنار چنین مشکل بزرگی، شکار تفریحی و در پاره ای موارد غیرقانونی از طرف شکارچیان هم از دیگر مشکلاتی است که محیط زیست استان را در حلقه ی تهدید جدی خود گرفتار کرده است.

گزارش ها و بررسی ها نشان می دهند که این فعالیت های غیرقانونی، در آینده ی نه چندان دور، قطعاً باعث حذف و کاهش حیات وحش استان می‌شود. کمی که بنشینیم و در خلوت خود تأملی داشته باشیم، به این غریزه و تمایل انسانی می رسیم که حمایت از محیط زیست و حیوانات، حس خوب انسان دوستی و از جمله تأکیدات مکرر در ارزش های اخلاقی و دینی ما انسانهاست.

متأسفانه در چنین شرایطی از یک سو خشکسالی و کمبود علوفه باعث کاهش زادآوری حیات وحش شده و جمعیت آنان را به شدت تحت تأثیر قرار داده و از سوی دیگر دست اندازی بشر ناآگاه به طبیعت، با هر بهانه و لذتی، باعث از حیات ساقط شدن ژن های ارزشمند حیات وحش طبیعی شده است. حال اگر بخواهیم کاهش شدید گونه های جانوری و گیاهی اکنون را با چند دهه قبل مقایسه کنیم، باید اذعان نماییم که خسارت های وارد شده در عدد و رقم نمی گنجند و بسیار تأسف آور و نگران کننده هستند .

در تگنای چنین مشکلاتی، اما لازم است هر کدام از ما به هر اندازه ای می توانیم در مقابل این مخاطره غم انگیز بایستیم. چندی قبل مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی از ذخیره حدود ۳۵ تن علوفه برای مصرف حیات وحش خراسان جنوبی در پاسگاههای محیط بانی استان خبر داده بود.

وی تأکید کرده بود: با توجه به شروع فصل سرما و احتمال کاهش شدید دما برف و یخبندان، حیوانات با کمبود علوفه روبه رو می شوند، در این شرایط حیات وحش برای تامین تغذیه به سمت اراضی کشاورزی، باغ ها و حتی منازل مسکونی نیز هجوم می آورند که توزیع علوفه در منطقه برای جلوگیری از خسارت وحوش به اراضی کشاورزی مردم انجام می شود. اما آیا این همه ماجراست؟ قطعاً نه! همه می دانیم که کاهش اثرات خشکسالی بر حیات وحش و حفظ محیط زیست، تنها با اعتبار محدود اداره کل محیط زیست استان تأثیر جدی نخواهد داشت. اینجاست که حضور مردم، سازمان های مردم نهاد و انسانهای خوش نیت و دلسوزی و دلپاکی که قلبشان برای محیط زیست می تپد و ارتباط نزدیک تداوم حیات بشری با تداوم حیات زیست محیطی از جمله حیات گیاهی و حیوانی را باور دارند، بسیار مهم و اثرگذار است.

از آن جمله در سال های اخیر یکی از اتفاقات فرهنگی بسیار زیبا در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی، تولد خوش یُمن مقوله ای با نام نذر طبیعت بوده که خیرین و دوستداران محیط زیست با اهدای نذری‌های خود به این موضوع، قدم بزرگی در راستای حفظ و اعتلای محیط زیست بر می دارند. نکته مهم اما در این اقدامات مردمی، اصولی و بر مدار قانون بودن آنهاست. به عنوان مثال، خوراک ‌دهی بی‌برنامه ممکن است سبب بدعادت شدن جانوران یا حتی مرگ و میر آن‌ها به دلیل در دسترس قرار گرفتن، یا به علت قطع جیره های غذایی شود. از همه مهم‌تر این که تغذیه‌ دستی یک خطر بزرگ برای حیات وحش دارد؛ بیمار شدن جانوران به علت تجمع کاملا غیرطبیعی در یک منطقه‌ی بسیار کوچک. بیشتر حیوانات، در شرایط عادی، به جز زمان جفت گیری، هیچ تماسی با هم ندارند، اما در مکان هایی که تغذیه‌ مصنوعی وجود دارد، به شکل فشرده‌ای با هم مجاور و حتی مماس می‌شوند، این شرایط می تواند به شدت بیماری زا و از جمله راههای انتقال یا قطع نشدن واگیری های خطرناک بیماری زا در ابعاد وسیع باشد. راه اصولی و اولیه‌ حمایت از حیات وحش کشور، حفظ و احیای زیستگاه‌های طبیعی است که لازمه‌ آن، جلوگیری یا مدیریت اجرای برنامه‌های “توسعه” مانند راه ‌سازی و معدن‌کاوی و سدسازی در مناطق زیر مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست، و نیز حفاظت از دیگر منطقه‌های طبیعی است.

خلاصه کلام اینکه شاید بهترین راه برای حمایت از حیات وحش، برقرار ساختن یک نوع آشتی و همزیستی با محیط زیست از سوی ما انسانهاست، به شرط آنکه اولاً به باور اهمیت چنین مقوله مهمی برسیم، ثانیاً خشکسالی و مخاطرات آن را به عنوان یک بلای طبیعی بپذیریم و برای مدیریت و کاهش آثارش تلاش کنیم، ثالثاً ذیل قوانین و دانش دستگاههای متولی محیط زیست در کشور، توان مردم و دوست داران طبیعت را به میدان بکشیم، و رابعاً قوانین حمایتی لازم و قوانین سلبی و مقابله ای با افراد یا پروژه های مخاطره آمیز برای حیات وحش را هم به موقع تدوین و هم به صورت دقیق و قاطع اجرا کنیم. جز این، در سالهای آینده، در خراسان جنوبی، قطعاً با خبرهای ناگواری از حوزه حیات وحش استان مواجه خواهیم بود.

نسرین کاری

انتهای پیام/ ۱۰۲