کمبود آب، نبود مدرسه و درمانگاه و آرزوهای ناتمام کودکان روستاهای مرزی خراسان جنوبی

سفر به سه روستای مرزی خراسان جنوبی تصویری زنده از خشکسالی، محرومیت و امید را به ما نشان داد که بدون مدیریت عملی منابع آب، تامین زیرساخت‌های زندگی، تحصیل و امکانات پزشکی، این مناطق همچنان در چرخه محرومیت باقی خواهند ماند.

به گزارش “پیام خاوران”، خراسان جنوبی یکی از خشک‌ترین استان‌های کشور است که بیش از ۸۰ درصد جمعیت روستایی آن در مناطق تحت‌تأثیر خشکسالی شدید زندگی می‌کنند. طی سال‌های اخیر کاهش بارندگی، افت شدید سفره‌های آب زیرزمینی و مهاجرت بی‌رویه، سیمای اقتصادی و اجتماعی روستاهای مرزی را به‌شدت دگرگون کرده است. مشاهدات میدانی خبرنگار تسنیم از سه روستای مرزی لجونگ، کلاته بلوچ و دامدامه نشان می‌دهد که مردم این مناطق با نبود آب، کمبود امکانات آموزشی و درمانی و مشکلات معیشتی دست و پنجه نرم می‌کنند؛ مشکلاتی که بدون اقدام فوری مسئولان، چرخه محرومیت را تداوم خواهد بخشید.

لجونگ؛ زندگی در عطش آب و آرزوهای ناتمام

روستای لجونگ نخستین مقصد سفر بود. به محض ورود، زمین ترک‌خورده و هوای سوزان، چهره‌ای خشن از زندگی را نمایان می‌کند. زنان با ظرف‌های خالی از چاه‌های نیمه‌خشک آب می‌آورند.

فاطمه، مادر ۳۲ ساله، با دست‌خطی که به امید دیده شدن نوشته، می‌گوید: چاه‌ها خشک شده و هر روز کیلومترها راه می‌رویم تا آب بیاوریم. بچه‌هایم گاهی مدرسه را رها می‌کنند تا کمک کنند.

وی ادامه می‌دهد: خانه‌ها نیمه‌کاره‌اند، جاده خراب است و برق و گاز پایدار نداریم. با همه سختی‌ها، فقط امیدواریم صدایمان شنیده شود.

یک دختر نوجوان هم با بغض می‌گوید: دوست داشتم معلم شوم اما مدرسه‌ای بعد از ششم ابتدایی وجود ندارد. دوستانم برای درس به شهر رفتند، من مجبور شدم ترک تحصیل کنم.

کلاته بلوچ؛ دامداری در دل خشکسالی

کلاته بلوچ در نگاه نخست نشانه‌هایی از زندگی و تلاش دارد؛ هنوز دام‌ها در حیاط خانه‌ها حضور دارند. اما وقتی پای صحبت مردم می‌نشینی، مشکلات خود را نشان می‌دهد.

زنان روستا می‌گویند: قنات‌ها خشک شده‌اند، تانکرها کافی نیست. مجبوریم کیلومترها راه برویم تا آب بیاوریم.

یکی از اهالی توضیح می‌دهد: کمبود آب باعث شده کشاورزی و دامداری بی‌نتیجه بماند. حتی بعضی خانه‌ها حمام ندارند و آب آشامیدنی برای ما همیشه کم است.

دختران روستا نیز از سرنوشت مشابهی می‌گویند: مدرسه بعد از ششم ابتدایی وجود ندارد. برخی از دوستانمان توانستند به سربیشه بروند اما بیشتر خانواده‌ها توان مالی آن را ندارند.

یک پدر با ناراحتی می‌گوید: بچه‌ها یا ترک تحصیل می‌کنند یا به قالیبافی می‌پردازند. آرزوهایشان ناتمام می‌ماند و خانواده‌ها مجبور به مهاجرت می‌شوند.

دامدامه؛ لبخند کودکان در میان رنج و کمبود

در دامدامه، محرومیت در چهره کودکان آشکارتر از هر جای دیگر است. دندان‌های پوسیده و پوست آسیب‌دیده از آفتاب و گردوخاک، نشان از کمبود مراقبت‌های پزشکی دارد.

یکی از مادران می‌گوید: درمانگاه داریم اما پزشک کافی نیست. گردوخاک و آفتاب سلامت بچه‌ها را تهدید می‌کند.

دو زن روستایی هم از وعده وام ۳۰ میلیونی گلایه دارند: سال‌هاست منتظریم خانه‌هایمان تکمیل شود، اما هنوز خبری نیست.

با وجود این رنج‌ها، هنگام بدرقه صحنه‌ای تکان‌دهنده رقم خورد. کودکانی با پای برهنه و لباس‌های خاکی به دنبال خودرو خبرنگار دویدند و دست تکان دادند؛ صحنه‌ای که نشان می‌داد امید هنوز زنده است و کودکان، بیش از آب و نان، تشنه دیده‌شدن و فرصت برابرند.

محرومیت فقط آمار نیست، آینده را می‌سوزاند

احمد موسوی، فعال فرهنگی، درباره این شرایط می‌گوید: وقتی در این روستاها قدم می‌زنید، محرومیت فقط در زمین خشک یا خانه نیمه‌کاره نیست؛ در نگاه کودکان و آرزوهای ناتمام دختران هم دیده می‌شود. این یعنی فقر تنها شکم‌ها را خالی نمی‌کند، بلکه روح و آینده نسل جوان را می‌سوزاند.

وی با بیان اینکه ترک تحصیل دختران بعد از ششم ابتدایی یا نشستن کودکان پای دار قالی، یعنی آینده‌ای از دست رفته. نبود پزشک و درمانگاه هم سلامت جسمی و روانی بچه‌ها را تهدید می‌کند، ادامه می‌دهد: اگر این هشدارها جدی گرفته نشود، مرزهای ما با مهاجرت، ناامیدی و فقر گسترده‌تر روبه‌رو خواهند شد.

این فعال فرهنگی با اشاره به اینکه مسئولان نباید فقط به بازدید و وعده بسنده کنند. مردم این روستاها سال‌هاست چشم‌انتظار اقدام عملی هستند؛ خاطرنشان می‌کند: از مدیریت منابع آب تا تأمین مدارس، مراکز درمانی و فرصت‌های شغلی. اگر امروز اقدامی نشود، فردا هزینه جبران بسیار سنگین‌تر خواهد بود.

ضرورت نگاه ملی به مرزهای شرقی

مشکلات این سه روستا تنها نمونه‌ای کوچک از وضعیت صدها روستای خراسان جنوبی است که با خشکسالی و کمبود امکانات درگیرند. طبق آمارهای رسمی، بخش بزرگی از جمعیت روستایی استان یا مهاجرت کرده‌اند یا در معرض مهاجرت قرار دارند. کارشناسان هشدار می‌دهند که تداوم این روند، علاوه بر آثار اجتماعی و فرهنگی، پیامدهای امنیتی و اقتصادی نیز به دنبال خواهد داشت.

تحلیل میدانی نشان می‌دهد که بدون مدیریت پایدار منابع آب، توسعه زیرساخت‌های آموزشی و بهداشتی و ایجاد مشاغل پایدار، چرخه محرومیت در این مناطق ادامه خواهد یافت. لبخند و امید کودکان، هنوز روشن است اما اگر دیده نشوند، فردا چراغ امیدشان هم خاموش خواهد شد.