روایتی از دو دهه خشکسالی در خراسان جنوبی

به گزارش “پیام خاوران“، نفس‌هایش به شمارش افتاده است، زمین تفدیده کویر را می‌گویم همان خطه‌ای از شرق کشور که خراسان جنوبی نام دارد و سال‌هاست داغ خشکسالی را بر دوش می‌کشد و با این میهمان ناخوانده‌ای که لنگر انداخته دست و پنجه نرم می‌کند.

برخی از قنات‌‌ها در برابر غول بزرگ خشکسالی دوام نیاورده و خشک شده و بسیاری از درختان سر به فلک کشیده چندین ساله در برابر خشکسالی تعظیم کرده و خشک شده‌اند.

آسمان هم با این استان قهر است و بارانی نمی‌بارد تا این خطه از کشور در زمره کم بارش ترین‌ها در کشور قرار گیرد.خراسان جنوبی رتبه چهارم در پایین بودن میزان بارندگی در کشور را دارد که این موضوع هشداری برای تامین و مدیریت درست مصرف آب است.

خراسان جنوبی از دهه 70 با خشکسالی مواجه بوده و از اولین سالی که کاهش بارش‌ها بذر امید کشاورزان را در دل زمین خشکاند، حالا خشکسالی‌ها آن‌چنان شیره جان سفره‌های زیرزمینی را گرفته که درمان این زخم‌ سال‌ها زمان نیاز دارد.

اگرچه در دو سال اخیر استان بارندگی‌های مناسبی داشته اما میزان بارش‌ها باز هم جبران خسارت‌های چندین ساله خشکسالی را نکرده و امروز بحران کم‌آبی به مغز استخوان این دیار کویری رسیده و  مساحت زیادی از استان همچنان درگیر پدیده خزنده خشکسالی است.

مردم از این خشکسالی دل پر دردی دارند و یکی از شهروندان در گفتگو با خبرنگار تسنیم در بیرجند گفت: چند سال است که خبری از آب و کشاورزی نیست. درختان چندین ساله که همیشه پر بار بوده و محصول می‌دادند در برابر این خشکسالی‌ها قد خمیده‌اند و رمقی ندارند.

وی ادامه داد: خشکسالی‌ها امان کشاورزان را ربوده و درختان عناب، پسته، زرشک و دیگر درختان چند ساله را خشک کرده و محصولی برای صاحبانشان ندارند.

دیگر شهروند بیرجندی هم با بیان اینکه همه امیدمان به برداشت زرشک بود که امسال هم زرشکی نداریم گفت: تنها چیزی که برای ما باقی مانده حق کارگر و هزینه‌های کاشت محصول است.

وی با اشاره به مهاجرت از روستا به شهر در پی خشکسالی‌های متوالی گفت: در برخی روستاها کسی به جز چند پیرزن و پیرمرد باقی نمانده و جوانان به شهرها مهاجرت کردند.

مدیریت مصرف و کشت‌ گلخانه‌ای راهکار کاهش مصرف آب

نماینده مردم شهرستان‌های بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس شورای اسلامی نیز گفت: خشکسالی یکی از دلایل اصلی کم آبی در کشور و در خراسان جنوبی است. موضوعی که در این 23 سال گذشته دامن کشور را در بیشتر استانها گرفته است.

حسین خسروی اسفزار افزود: یکی از عوامل کمبود آب در خراسان جنوبی عدم مدیریت صحیح مصرف آب در بخش آب شرب، آب کشاورزی و همچنین در صنعت است.

وی با بیان اینکه این روزها دیگر کشاورزی سنتی و آب بر سازگار با این شرایط نیست گفت: اگر بخواهیم مدیریت مصرف آب را داشته باشیم  باید در مدیریت صحیح آب به سمت کشت محصولات گلخانه‌ای و محصولات کم آب بر گام برداریم.

خسروی با اشاره به اینکه از دیگر عوامل مدیریت صحیح مصرف آب استفاده از طرح‌های آبخیزداری است گفت: در طول سال گاهی شاهد این هستیم که رواناب‌ها از کشور خارج شده و به سمت کشور افغانستان می‌رود که با اجرای طرح‌های آبخزیداری می‌توان جلوی این رواناب‌ها را گرفت.

مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار ما ظرفیت مخازن سدهای ذخیره‌ای را 58 میلیون مترمکعب اعلام کرد و افزود: هم اکنون 20 درصد حجم مخازن، پر است.

سروری گفت: میزان پتانسیل رواناب تولید شده در استان در سال آبی 1400-1399، 324 میلیون مترمکعب بوده که نسبت به دوره مشابه سال گذشته 60 درصد کاهش و نسبت به دراز مدت 39 درصد کاهش داشته است.

وی گفت: طبق آماربرداری سراسری مرحله سوم از منابع و مصارف استان در سال آبی 99 – 1398، تعداد 13 هزار و 599 منبع آب زیر زمینی اعم از چاه، قنات و چشمه در استان وجود دارد که از نظر تعداد 28 درصد از آن به چاه، 51 درصد به قنات و 21 درصد به چشمه اختصاص داشته است.

مدیر عامل آب منطقه‌ای خراسان جنوبی بیان کرد: هم اکنون از حجم  58.5 میلیون مترمکعبی مخازن سد‌های استان تنها 11 میلیون متر مکعب آب ذخیره شده وجود دارد یعنی تنها حدود 20 درصد حجم کل مخازن، که نسبت به مدت مشابه  پارسال 37 درصد کاهش را نشان می‌دهد.

افزایش کسری مخازن استان به 125 میلیون متر مکعب

سروری با اشاره به افزایش کسری مخازن استان به 125 میلیون مترمکعب در سال آبی 1400-1399، افزود: با توجه به سال خشک گذشته و کمبود بارندگی‌ها و رواناب ها، استفاده از منابع آب زیرزمینی افزایش یافت به طوری که کسری مخزن آبخوان‌های استان در سال آبی 1400-1399 به 125 میلیون متر مکعب رسید که نسبت به سال گذشته (1399-1398) 25 درصد افزایش داشته است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی بیان کرد: همزمان با افزایش کسری مخزن شاهد افت سطح آب زیرزمینی بودیم که در سال گذشته  متوسط افت سطح آب زیرزمینی استان 25 سانتیمتر بود.

خالی بودن 80 درصد سدهای استان

سروری اوضاع مخازن آب استان را نامطلوب دانست و عنوان کرد: لزوم صرفه جویی در مصرف آب بسیار مهم است.

وی اظهار داشت: آغاز یک پاییز خشک پس از سال گذشته که خشک‌ترین سال آبی 50 سال اخیر بود؛ افزایش کسری مخزن و خالی بودن 80 درصد سد‌های استان، حاکی از سال آبی بسیار سخت پیش روی استان است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌‌ای خراسان جنوبی گفت: وابسته بودن بیش از 99.5 درصد مصارف آب در استان به منابع آب زیرزمینی و افزایش برداشت بیش از حد توان آبخوان‌ها موجب شده دشت‌های استان نیز در وضع نامطلوبی قرار بگیرند.

وجود 26 دشت ممنوعه و ممنوعه بحرانی

سروری بیان کرد: در حال حاضر از 35 دشت مطالعاتی استان، 26 دشت، ممنوعه و ممنوعه بحرانی است.

وی خاطرنشان کرد: بر اساس ایستگاه‌های مبنا از ابتدای سال آبی جاری 1400-1401 (ابتدای مهرماه تا کنون) میانگین کل بارش های استان حدود 8 میلی متر بوده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌‌ای خراسان جنوبی افزود: یکی از راهکار‌هایی که در این شرایط بحرانیِ منابع آبی استان می‌تواند در ثبات و پایداری منابع آبی مؤثر باشد اجرای طرح سازگاری با کم آبی استان است که در آن نقش همه دستگاه‌های اجرایی برای رسیدن به این هدف مشخص شده است.

وی عنوان کرد: بخشی از مدیریت منابع آبی بر عهده مسئولان و دستگاه‌های اجرایی است اما همراهی مردم و کشاورزان در مصرف صحیح آب می‌تواند برای حفظ منابع موجود بسیار مؤثر باشد.

انتهای پیام/102