“عقیقه” یا بیمه عمرنوزاد /عقیقه در آیینه روایات|قسمت دوم

به گزارش “ پیام خاوران “ کوتاهی و مسامحه د راین کار، نارواست و ترک این عمل که در حقیقت بیمه عمر نوزاد محسوب می شود، جایز نیست؛ مگر اینکه والدین کودک توانایی و امکان و دسترسی لازم را نداشته باشند که در این صورت باید به محص فراهم آمدن زمینه، به این کار مبادرت ورزند.

همچنین گفته شد که فقها در زمینه واجب با مستحب بودن عقیقه نظرهای متفاوتی دارند. هر چند همه بر اهمیت آن تأکید می ورزند و شما خواننده گرامی در این زمینه باید بر اساس فتوای مرجع تقلید خویش عمل کنید.

در هر حال در این قسمت به مرور چند روایت درباره این مهم می پردازیم.

از امام باقر (ع) نقل شده که فرموده اند(( اگر برای نوزادی عقیقه نکرده اند، اما برایش گوسفندی قربانی کرده اند، همین کفایت می کند.))

از امام معصوم (ع) نیز روایت شده که : عقیقه بر مردی که خداوند نوزادی به او عطا کرده ، واجب است.

ابوبصیر می گوید از امام صادق (ع) پرسیدن که عقیقه واجب است، حضرت فرمودند: آری

در حدیث شریف دیگری می خوانیم: ((هر نوزادی در گروی عقیقه است. ))یعنی عقیقه عمر نوزاد را بیمه می کند.

همچنین، پیش از این اشاره شده امام (ع) به شخصی اظهار می کند نمی داند به هنگام تولد عقیقه اش کرده اند یا نه، سفارش می کنند خودش در پیری عقیقه را به جای آورد.

در حدیث دیگری نیز امام (ع) عقیقه را از قربانی واجب تر و مهم تر می خوانند.باید توجه داشت درقربانی، سرتراشیدن پس ازذبح حیوان انجام می شود، اما در عقیقه، تراشیدن سر نوزاد، پیش از انجام عقیقه صورت می گیرد.

همچنین با توجه به روایات برای فرزندان دو قلو نباید به یک گوسفند اکتفا کرد بلکه باید برای هر کدام از نوزادها به طور مستقل یک گوسفند ذبح کرد.

چگونگی عقیقه

مستحب است روز هفتم تلد نوزاد، ابتدا سرش را بتراشند و هم وزن موهایش طلا یا نقره به نیازمندان صدقه بدهند. تراشیدن قسمتی از موی سر نوزاد، مکروه است. بنابراین، تمام موهای سر او را باید تراشید.

در سخنی از امام صادق (ع) می خوانیم:هرگاه عقیقه در روز هفتم انجام نگیرد، دیگر عقیقه ای نخواهد بود.

ممکن است از ظاهر این حدیق چننی استنباط شود که پس از روز هفتم، عقیقه لازم نیست. در حالی که با توجه به سخنان معصومین و روایاتی که پیش از این ذکر شد، منظور از این سخن، بیان اهمیت و برتری روز هفتم برای عقیقه است.

حکمت و علت تراشیدن موی سر نوزاد، برطرف کردن و پاکیزه ساختن سر نوزاد از موهایی است که در رحم مادر به وجود آمده اند.همچنین نباید به جای طلا یا نقره چیز دیگری مثل پول را به این کار (دادن صدقه) اختصاص داد.

هارون بن مسلم می گوید: به امام (ع) نوشتم که خداوند نوزادی به من عطا فرموده، موی سرش را تراشیده و هم وزن موهای نوزادم پول رایج صدقه داده ام. حضرت فرمودند: جایز نیست که جز طلا و نقره هم وزن موی نوزاد صدقه داده شود. البته عدم جواز را در این جا بر کراهت زیاد حمل می کنند بهتر است عقیقه نوزاد پسر گوسفند یا حیوان نر و عقیقه نوزاد دختر گوسفند یا حیوان ماده باشد.

در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است: اگر نوزاد پس بود، عقیقه اش حیوان نر و اگر دختر بود، حیوان ماده باشد.

البته این گونه روایات بیشتر، ناظر بر برتری و اهمیت مسأله اند و کلیت و عمومیت ندارند، زیرا در روایات دیگری به عدم تفاوت عقیقه برای دختر و پسر، اشاره شده است. از جمله، منصور بن حازم از امام صادق (ع) نقل می کند: عقیقه نوزاد پسر و دختر فرقی ندارد و یکسان است.

بر این اساس، جای نگرانی نیست؛ اگر امکان انتخاب حیوان نر و ماده برای پسر و دختر نبود، مشکلی به وجود نخواهد آمد. چنان که اهمیت مسأله را از امام هفتم (ع) پرسیدند. حضرت فرمودند: تفاوتی ندارد.

گوسفندی که برای عقیقه انتخاب می شود، باید کاملاً سالم و چاق باشد و یک ران آن باید به ماما یا دایه نوزاد بدهند.

استخوانهای گوسفند عقیقه نباید شکسته شوند، بلکه پس از پخته شدن گوشت، باید آنها را جدا کرده، در پارچه ای بپیچند و زیر خاک دفن کنند. همچنین باید با مقداری از آن گوشت غذایی تهیه کرده و با آن گروهی از مؤمنان را غذا بدهند. بهتر است این عده دست کم ده نفر باشند. البته مستحب است تعداد نفرات بیشتر باشند.

در همین جا، باید خاطر نشان ساخت، اگر پرهیز از شکستن استخوانهای حیوان ذبح شده برای عقیقه، و نیز دیگر مستحبات آن، دشوار باشد، مانعی ندارد که به صورت عادی انجام شود.

عمار ساباطی می گوید: از امام صادق (ع) درباره استخوانهای حیوان عقیقه پرسیدند. ایشان فرمودند: استخوانها را شکسته، گوشتها را جدا کنید (پس از ذبح، هر کاری بخواهید می توانید انجام دهید). بنابراین، خوب است مؤمنان رعایت احتیاط و انجام مستحبات را بکنند، اما هرگاه این احتیاط ها و مستحب ها، سبب ناراحتی و عسر و حرج شود، خداوند مهربان راحتی و آسایش بندگانش را می خواهد و نمی خواهد به آنان سختی بگیرد.

در روایات تأکید شده که والدین نوزاد به ویژه مادرش از گوشت عقیقه نوزاد استفاده نکند. خوردن گوشت عقیقه برای مادر، کراهت شدیدی دارد.

امام صادق (ع) فرموده اند: همگان می توانند از گوشت عقیقه بخورند، به جز مادر نوزاد.

و نیز فرموده اند: مادر نباید از گوشت عقیقه بخورد.در سخن دیگری نیز فرموده اند: مادر نوزاد از گوشت عقیقه فرزندش نخورد. اشکالی ندارد که سهم خود را به همسایه نیازمندش بدهد.

اما برخی خوردن گوشت عقیقه فرزند برای پدر نوزاد را جایز دانسته اند. هر چند تأکید کرده اند که بهتر است نخورد و هرگاه خورد، صدقه بدهد. همچنین یادآوری کرده اند که هرگاه مادر از گوشت عقیقه خورد، در آن زمان به نوزادش شیر ندهد.

ادامه دارد…

 منبع:کتاب عقیقه یا بیمه عمر نوزاد – نوشته شیخ محمود ارگانی بهبهانی حائری – چاپ اول ۱۳۸۹ – مؤسسه به نشر- ص (۱۵-۱۳)