دانشگاه صنعتی بيرجند درختی نو با ريشه‌ای كهن| ناصر مهرشاد/ امیرهوشنگ حدادی

به گزارش ” پیام خاوران ” الحاق دانشگاه صنعتی بیرجند به دانشگاه بیرجند با عنوان “پردیس صنعتی دانشگاه بیرجند” مسأله‌ای (و نه موضوعی) است که ذهن قریب به اتفاق مسئولان  و آحاد فرهیخته استان خراسان جنوبی را در این یک هفته اخیر مشغول کرده و موجی از نگرانی‌های به حق ناشی از حذف یکی از ارکان توسعه منطقه را ایجاد کرده است.

لذا در جهت حل این مسأله، ذکر برخی از واقعیت‌هایی که در روند تاسیس دانشگاه صنعتی بیرجند و ادامه حیات آن تا نیمه اول سال 1397 موثر بوده و در عین حال گاها از طرف مسئولین مرتبط مدنظر قرار نمی‌گیرند، لازم به نظر می‌رسد. شاید نگاه به حقیقت از منظری دیگر بتواند برای حل این مسأله راهگشا باشد.

“دانشگاه صنایع و معادن ایران” در سال 1371 تاسیس و اساسنامه آن در جلسه مورخ 72/10/21 شورای عالی انقلاب فرهنگی به­ تصویب رسید. اهداف تعریف شده برای این دانشگاه طبق اساسنامه، ایجاد قطب کیفی آموزش عالی، تربیت نیروی انسانی متخصص، پاسخگویی به نیازهای پژوهشی صنایع و معادن کشور بوده است. به منظور اجرایی نمودن اهداف فوق­، دانشگاه صنایع و معادن ایران اقدام به ایجاد سه مرکز در سطح کشور نمود که بزرگترین آنها در بیرجند در عرصه‌اي17 هكتاري و با زيربناي 18500 مترمربع با رویکرد استفاده از پتانسیل­های معدنی منطقه احداث گردید.

“دانشگاه صنایع و معادن ایران- مرکز بیرجند” برگزاری دوره­های آموزش عالی را از سال 1378 آغاز و ضمن آن، برگزاری دوره­های تخصصی و بازآموزی مورد نیاز صنایع و معادن کشور را نیز بر عهده گرفت؛ و بسیاری از طرح‌های پژوهشی منطقه همچون بررسی پتانسیل­های معدنی منطقه، اکتشاف و پی‌جویی طلا و آنتیموان در شوراب و سفیدآبه، اکتشاف گارنت و ارائه طرح قطب سنگ را انجام داد.

طرح اولیه ایجاد دانشگاه صنعتی شرق کشور در اوایل سال 1383 از طرف ریاست  وقت، هیأت  رییسه و جمعی از پرسنل دانشگاه صنایع و معادن مرکز بیرجند با هدف ارتقا کارآمدی آن مطرح و به‌دنبال درخواست استاندار خراسان جنوبی از آقای مهندس جهانگیری، وزیر وقت وزارت صنایع و معادن مبنی بر انتقال ساختمان و دارایی­های دانشگاه صنایع و معادن ایران به دانشگاه صنعتی شرق کشور پیرو اعلام موافقت آقای دکتر توفیقی وزیر علوم، تحقیقات و فن‌آوری وقت در خصوص ایجاد دانشگاه صنعتی بیرجند در نامه شماره 11966/د مورخ 83/11/26 کلید خورد.

دانشگاه صنعتی بیرجند در سال 1386 پس از جلساتی در كارگروهی، شاید صرفا با در نظر گرفتن امكانات و منابع موجود و قابل انتقال دانشگاه صنایع و معادن مرکز بیرجند به وزارت علوم، تحقيقات و فناوري بنا به طرح توجيهي ارائه شده تحت عنوان “دلایل و ضرورت‌های ایجاد دانشگاه صنعتی شرق در بیرجند – مرکز استان خراسان جنوبی” (که مستندات آن موجود است) پس از پیگیری مسئولان استانی در دولت­های هشتم و نهم با چشم‌انداز اهمیت توسعه علمی و فناوری در فرآیند توسعه متوازن کشور، با انتقال حدود 900 ميليارد ریال (ارزش ریالی روز) ابنيه و امكانات اداري، آموزشي، آزمایشگاهی و كارگاهي ایجاد گردید.

ساختار جدید دانشگاه از سال 1386 با جذب چهار عضو هیأت  علمی ایجاد و تا سال 1397 با بیش از 65 عضو هیأت  علمی در سه دانشکده و یازده گروه با حدود 2400 دانشجو در مقاطع كارشناسي پيوسته، كارشناسي ناپيوسته، و كارشناسي ارشد مشغول به فعالیت بوده است.

مورخ 94/12/18 ماده 3 سیاست‌ها و ضوابط اجرائی حاکم بر آمایش آموزش عالی (موسوم به طرح آمایش) مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ و در اولین اقدام در تاریخ 95/6/27 از سوی معاونت وقت آموزشی وزارت علوم رؤسای دانشگاه بیرجند و صنعتی بیرجند برای آماده‌سازی این دو مجموعه جهت ادغام به جلسه‌ای سه نفره دعوت شدند؛ اما در جلسه مزبور با تمام توان در مقابل این درخواست مخالفت و مستندات متعدد و متقنی ارائه شد مبنی بر اینکه دانشگاه صنعتی بیرجند، دانشگاهی ریشه‌دار بوده (بر خلاف غالب موسسات آموزش عالی تازه تاسسیس در یک دهه گذشته) و ضمن برخورداری از اقبال دانشجویی، مصدر خدمات و منشاء برکات متعددی برای جامعه صنعتی و معدنی نیز بوده است. لذا جلسه بدون نیل به هدف میزبان، خاتمه یافت.

در ادامه دانشگاه صنعتی بیرجند،  موارد طرح شده و توافقات به عمل آمده در آن جلسه را به‌منظور ماندگاری یک سند، مکتوب و به استحضار مقام عالی وزارت رساند و در این نامه تاکید کرد “… ضمن حصول اطمینان از تداوم هویت مستقل و حفظ قوام دانشگاه صنعتی بیرجند، … بار ديگر بر خود فرض مي‌دانم از دقت‌نظر آقاي دكتر شريعتي در جلسه مورخ 95/6/27 كه با نكته سنجي، دلايل و ضرورت‌هاي ماندگاري و توانمندسازي دانشگاه صنعتي بيرجند را استماع نموده و با توجه به سبقه 23 ساله اين دانشگاه در آموزش عالي منطقه و رويكرد تاثيرگذاري در صنعت منطقه، آن‌را از ساير دانشگاه‌هايي كه شايد بدون پشتوانه كارشناسي علمي- اجرايي ايجاد شدند مستثنی دانسته، سپاس ويژه نموده و به خواست و ياري خداوند، همت عالي كليه مسئولين ، توسعه و به‌كارگيري دانايي محور راهبردي اين دانشگاه گردد.” (مستند مربوطه قابل ارائه است).

با ارسال رونوشت نامه مزبور به مقام عالی استان و نماینده مجلس ضمن اطلاع، همراهی این عزیزان نیز ضامن اجرایی گردید.

در ادامه پیرو نامه ابلاغ طرح آمایش آموزش عالی و نامه معرفی دانشگاه بیرجند به‌عنوان دانشگاه معین، طی نامه مورخ 96/3/30 معاونت آموزشی وزارت علوم، مقرر گردید دانشگاه صنعتی بیرجند مبادرت به تدوین برنامه راهبردی خود نماید.

طی جلسات برگزار شده در کمیته آمایش استان ضمن اهتمام به نگاه راهبردی بلند مدت، سیاستی اتخاذ گردید که در توزیع کدرشته‌های دانشگاهی و به تبع جایگاه توسعه‌ای آموزش عالی به سه دانشگاه استان با راهبرد هم‌افزایی نگاه شود و می‌توان گفت این استان جزء معدود استان‌هایی بود که به سرعت در راستای اهداف آمایشی وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی نه با شیوه حذفی بلکه هم‌افزایی اقدامات بایسته را انجام و در همین راستا برنامه راهبردی دانشگاه صنعتی بیرجند با رویکرد منطقه‌ای در مورخ 96/6/5 تدوین و با تایید کمیته آمایش استانی به وزارت علوم ارسال شد.

به عنوان نمونه مقرر شد “دانشگاه بیرجند در خصوص توسعه رشته‌های مهندسی شیمی، مهندسی مواد و مهندسی صنایع اقدام ننماید … و دانشگاه صنعتی بیرجند هم در رشته‌های غیر فنی و مهندسی مانند علوم پایه، معارف و غیره  با توجه به امکانات و منابع دانشگاه بیرجند توسعه‌ای نخواهد داشت”.

در مورخ 96/8/7 معاونت آموزشی وزارت علوم، نظام سطح‌بندی دانشگاه‌ها را با در نظر گرفتن اسناد بالا دستی خاصه برنامه ششم توسعه حسب تصویب ستاد آمایش آموزش عالی در خصوص120 مؤسسه و مرکز آموزش عالی کشور از میان حدود 175 موسسه اعلام و برنامه راهبردی و به تبع استقلال دانشگاه صنعتی بیرجند در طرح آمایش  با مأموریت محوری “تربیت نیروی انسانی کارشناس و متخصص با اولویت نیازهای محلی و کمک به رفع چالش‌های محلی” و با دسته‌بندی “تخصصی” در کنار دانشگاه‌هایی همچون صنعتی اراک، صنعتی ارومیه، صنعتی قم صنعتی خاتم الانبیا بهبهان، صنعتی کرمانشاه و … به رسمیت شناخت؛ و در ادامه و تایید آن طی ابلاغیه شماره 48484/2 مورخ 97/3/7 بطور رسمی این مهم را ابلاغ نمود. در بخشی از این ابلاغیه آمده است:

“برنامه اجرائی راهبردی آن دانشگاه در چند جلسه ستاد آمایش آموزش عالی مطرح و بر اساس مصوبه 96/12/21 ستاد، ضمن موافقت با کلیات برنامه؛ مأموریت محوری آن دانشگاه در حوزه فنی و مهندسی تعیین گردید”.

اکنون ضمن طرح این سوال که چرا پرونده مختومه شده ادغام یا انحلال دانشگاه صنعتی بیرجند در ستاد آمایش آموزش عالی، دوباره مفتوح شده است؟ امید است مسئولان مربوطه با توجه به پشتیبانی و هم افزایی که از سوی مسولان مختلف استانی به‌ویژه نماینده ولی فقیه، مقام عالی دولت در استان، نمایندگان  استان در مجلس و غالب فرهیختگان صورت پذیرفته و با توجه به سایقه موجود، به‌صورت اجرایی-اداری مبادرت به برداشتن گام‌های عملیاتی کرده و در اولین قدم، پیگیری مجدانه از محل صدور ابلاغیه الحاقی داشته تا دستور کتبی توقف سریع ابلاغیه مذکور را اخذ و سپس با همکاری مسولان استانی با اقامه دلایل توجیهی کامل، نسبت به ابطال آن اقدام اجرایی نمایند تا حداقل از حذف 344 پست سازمانی مستقل از مجموعه اداری استان جلوگیری شده و هویت مستقل ملی دانشگاه صنعتی بیرجند حفظ شود.

همچنین با توجه به رونوشت ابلاغیه مزبور در خصوص حذف ردیف مستقل بودجه دانشگاه صنعتی بیرجند و ایجاد ردیف فرعی پردیس صنعتی بیرجند، اقدامات عاجل اداری-اجرایی در منتفی نمودن آن بسیار ضروری به‌نظر می‌رسد.

والسلام علی من اتبع الهدی

ناصر مهرشاد – رییس پیشین دانشگاه صنعتی بیرجند (1397 – 1393)

امیرهوشنگ حدادی – مدیر پیشین برنامه، بودجه و تحول اداری دانشگاه صنعتی بیرجند (1397 – 1394)