پای لنگ اقتصاد در قطب سه محصول استراتژیک کشاورزی/نبود صنایع تبدیلی؛ آفتی دیرینه بر پیکره کشاورزی خراسن جنوبی

به گزارش “پیام خاوران“، گرچه خراسان جنوبی استانی خشک و کم آب است و بر اساس همین شرایط هم شاید انتظاری برای موقعیت و جایگاه کشاورزی در این استان؛ وجود نداشته باشد، اما می توان قاطعانه گفت که خراسان جنوبی یکی از استان های پیشرو در حوزه کشاورزی است. این استان با داشتن محصولات استراتژیک سازگار با اقلیم خاص خودش از جمله زرشک، زعفران و عناب، به عنوان یکی از قطب های کشاورزی کشور مطرح است.

اما علیرغم وجود محصولات استراتژیک و خاص خراسان جنوبی، متاسفانه این استان در حوزه اقتصاد کشاورزی لنگ می زند.

سید ابوالفضل موسوی نژاد یکی از کشاورزان و کارشناسان این حوزه، در گفتگو با خبرنگار ما بیان کرد: متاسفانه استان خراسان جنوبی با داشتن اقلیم کویری و تولید محصولات راهبردی از جمله زعفران، زرشک و عناب نتوانسته است در جهت توسعه اقتصاد کشاورزی متناسب با وضعیت استان گام‌های اساسی بردارد و این موضوع توجه ویژه‌ای را در بخش‌های مختلف می‌طلبد.

موسوی نژاد اظهارکرد: استان خراسان جنوبی با حدود ۱۵۰ هزار کیلومتر مربع وسعت با ۹.۳ درصد مساحت کشور به عنوان سومین استان پهناور و با جمعیت ۷۶۸ هزار نفر است که حدود ۵۰ درصد جمعیت استان در مناطق روستایی و عشایری ساکن هستند، شغل اکثر این قشر کشاورزی و دامداری است. علیرغم داشتن ظرفیت های بسیار زیادی در بخش های مختلف گردشگری، صنایع دستی، صنعت، معدن ، کشاورزی و … اما طی سالهای گذشته نتوانسته است در راه توسعه اقتصادی ، سیاسی گام های اساسی بردارد.

وی افزود: علیرغم اقلیم کویری و کمبود منابع آبی، اما خراسان جنوبی در حوزه ی کشاورزی و تولید بسیاری از محصولات کشاورزی دارای رتبه های بسیار مهم در سطح کشور و استان است و در تولید محصولات همچون عناب، زرشک، زعفران در کشور با تولید قابل ملاحظه ای رتبه های اول و دوم را داراست.

رتبه های برتر خراسان جنوبی در تولیدات کشاورزی

کارشناس حوزه کشاورزی یادآور شد: خراسان جنوبی با تولید سالیانه ۵۰ هزار تن زرشک و سهم 98 درصدی در تولید این محصول؛  دارای رتبه اول در ایران و جهان، با تولید 4 هزار و 859 تن عناب و سهم 97 درصدی در تولید این محصول؛ دارای رتبه اول در ایران، با تولید سالیانه بیش از ۵۴ تن زعفران دارای رتبه دوم از لحاظ کمی و رتبه اول از لحاظ کیفی، دارای رتبه سوم در تولید گیاهان دارویی با ۸۰۰ نوع گیاهان دارویی با کیفیت و تولید سالانه بیش از یک هزار و۹۴۰ تن، رتبه چهارم در تولید پنبه با تولید سالانه ۱۶ هزار و ۳۰۲ تن، رتبه پنجم در تولید پسته با تولید سالانه ۱۳ هزار و ۸۰۶ تن، رتبه هشتم در تولید گل نرگس با تولید سالانه ۲۴ میلیون شاخه و رتبه هشتم در تولید انار با تولید سالانه ۳۷ هزار و ۳۵۹ تن، است.

وی افزود: همچنین این استان دارای رتبه اول در تعداد قنوات کشور با داشتن۶ هزار۲۵۲ رشته قنات، رتبه دوم جمعیت شتر کشور به عنوان ذخایر غنی ژنتیکی دامی با سهم ۲۰ درصدی به تعداد ۲۹ هزار نفر شتر ، داشتن چرخه کامل تولید مرغ در استان ، دارا بودن مزیت در پرورش بز کرکی، مرغ بومی، گوسفند بلوچی و شتر مرغ و شتر و فعالیت ۹ شرکت سهامی زراعی و کسب مقام اول از لحاظ کمی و کیفی را درکشور دارد.

عقب ماندگی خراسان جنوبی به دلیل عدم شناخت مزیت های نسبی

موسوی نژاد تصریح کرد: اما سوال اساسی که پیش می آید این است که چرا با همه این مزیت ها نتوانسته ایم در راستای توسعه بخش های کشاورزی و صنایع وابسته به آن، در کشور جایگاه مناسبی داشته باشیم؟

وی گفت: شاید بتوان گفت که مهمترین دلیل این عقب افتادگی از استان های دیگر، عدم شناخت مزیت های نسبی استان است، مزیت های نسبی که می توان با بها دادن به آنها نه تنها توسعه اقتصاد کشاورزی را رقم زد بلکه زمینه توانمند سازی جامعه روستایی را  نیز فراهم کرد. چرا که متاسفانه خشکسالی های چندین ساله و کاهش تولید محصولات کشاورزی، پراکندگی بسیار زیاد و نبود زیرساخت های زندگی در بسیاری از روستاها سبب مهاجرت روستاییان به شهرها شده و تبعات این مهاجرت سبب حاشیه نشینی و افزایش آسیب های اجتماعی می شود.

مدیران محافظه کار مشکل کشاورزی استان

کارشناس حوزه کشاورزی با اشاره به اینکه متاسفانه چارچوب ها و رویه های سنتی در سازمان جهاد کشاورزی روز به روز بر بار مشکلات کشاورزان می افزاید، اظهارکرد: اجرای قوانینی که هیچ گونه سنخیتی با استان کویری خراسان جنوبی نداشته و از طرفی مدیرانی که قدرت ریسک و استفاده از همه ظرفیت های قانونی، دستورالعمل ها و آیین نامه ها به نفع سرمایه گذاران بخش کشاورزی را ندارند نیز بر رنج و درد کشاورزان می افزاید. در حالی که مدیران توانمند و درد کشیده می توانند غبار رنج کشاورزان در طول سالیان مدید را کاهش دهند.

موسوی نژاد با بیان اینکه امروزه روشهای نوینی در بخش بازاریابی و فروش محصولات وجود دارد، گفت: استفاده از روشهای سنتی و خرید تضمینی محصولات با نرخ های مصوب که هیچگونه سنخیتی با هزینه های انجام شده برای تولید محصول ندارد، روز به روز بر روند کاهش تولید محصولات کشاورزی می افزاید. در حالی که استفاده از بازار های فروش محصولات بر بستر وب ، فرآوری ، فروش های اینترنتی در کشور می تواند در راستای افزایش فروش و به تبع آن درآمد کشاورزان نقش سازنده ای ایفا نماید.

وی تصریح کرد: در استان خراسان جنوبی متاسفانه مدیران به نادیده گرفتن طرح هایی که توسط مدیران سابق ایجاد شده و می تواند در راستای توسعه کشاورزی در بلند مدت تاثیر مهمی داشته باشد عادت کرده اند. طرح نهضت گلخانه ای علیرغم برخی مشکلات جزیی می توانست به احیا کشاورزی و افزایش محصولات کمک کند که متاسفانه مدتی است رها شده و هیچگونه اعتباری برای به نتیجه رسیدن این طرح تخصیص پیدا نمی کند.

تحقیقات بر روی محصولات غیرمرتبط با استان

کارشناس حوزه کشاورزی افزود: همچنین انتقادهای بسیار زیادی به مرکز تحقیقات کشاورزی استان وجود دارد، چرا که این مرکز به جای انجام تحقیقات بر روی محصولات کشاورزی بومی استان و تدوین استانداردهای مربوط به فرآورده های محصولات کشاورزی، کارهای تحقیقاتی برای محصولاتی که هیچ ارتباطی با استان ندارند انجام می دهد.

موسوی نژاد بیان کرد: جهاد دانشگاهی استان هم در دهکده گیاهان داوریی، در خصوص انجام کارهای تحقیقاتی در ارقام مختلف عناب و توسعه کشت گیاهان دارویی اقدام می کند که شایسته تقدیر است، اما در بحث تجاری سازی یافته های تحقیقاتی کارهای بزرگتری باید انجام شود.

وی اظهارکرد: بنیاد مستضعفان نیز با کشت های چندصد هکتاری در بهترین زمین های کشاورزی و اخذ تسهیلات کم بهره و حتی بلاعوض و با مکانیزاسیون کشاورزی، باعث بیکاری بسیاری از زحمت کشان در اقصی نقاط استان که قبلا در شرکت های وابسته فعالیت می کرده اند، شده که این موضوع نیز بر رنج و درد کشاورزان افزوده است. در حالی که این بنیاد می تواند با بنیه قوی علمی و تحقیقاتی و سرمایه های بسیار زیاد، در راستای برندسازی محصولات فرآوری شده و بازاریابی در اقصی نقاط کشور به توسعه اقتصاد کشاورزی کمک کند؛ که جای این اقدامات هنوز در پازل مدیریتی این بنیاد خالی است.

لزوم کشت گونه های متناسب با شرایط اقلیمی استان

موسوی نژاد با تاکید بر اینکه کشت گونه های متناسب با شرایط اقلیمی استان خراسان جنوبی اقدام ارزشمند دیگری است که باید پیگیری شود، اظهارکرد: توسعه کشت زعفران و عناب به عنوان دو محصول استراتژیک استان خراسان جنوبی نه حاصل کار توسعه کشت ها توسط جهاد کشاورزی؛ بلکه حاصل تجربه و آزمایش و خطای کشاورزانی بوده است که در سالهای متمادی رنج های زیادی کشیده اند.

دلهره سرمایه گذاران از روند اخذ استعلامات

کارشناس حوزه کشاورزی با بیان اینکه کاهش بروکراسی های اداری سرمایه گذاری و روند توسعه در کارخانه های فرآوری محصولات کشاورزی قدم دیگری است که باید برداشته شود، گفت: هنوز هم بسیاری از سرمایه گذاران در جهت اخذ مجوزهای لازم باید راه طولانی را طی کنند. طی کردن روند کارگروه امور زیربنایی بر چهره هر سرمایه گذاری در استان خراسان جنوبی دلهره ایجاد می کند. دوندگی های چندین ماهه و گرفتن استعلام از ۱۶ دستگاه اجرایی؛ فرش قرمز مسئولان برای سرمایه گذاران را به سیاهی تبدیل کرده است.

وی تصریح کرد: کارخانه فرآوری محصولات کشاورزی که بعد از دو سال از افتتاح هنوز نتوانسته است سیب سلامت، نشان استاندارد و پروانه بهداشتی را به دلیل جدید بودن محصولات و عدم تدوین استاندارد اخذ کند، نمی توان به عنوان حمایت از سرمایه گذار عنوان کرد.

اسناد بالا دستی توسعه استان با واقعیت ها متفاوت است

موسوی نژاد تاکید کرد: شاید بتوان گفت مدیران عالی استان؛ در تدوین سند توسعه بخش کشاورزی در استان خراسان جنوبی تلاشی نکرده اند و آنچه که به عنوان سند آمایش سرزمینی و اسناد بالا دستی توسعه استان تدوین شده، با واقعیت های جامعه متفاوت است. چرا که هنوز نتوانسته ایم در بحث کشت محصولات متناسب با وضعیت اقلیمی استان گامی برداریم، هنوز در مدیریت صحیح آب های زیر زمینی مشکلاتی داریم، هنوز تنها راه حل کاهش برداشت آب های زیرزمینی بجای فرهنگ سازی و آموزش کشت محصولات کم آب بر متناسب با اقلیم که درآمد کشاورزان را کاهش ندهد، کاهش زمان فعالیت چاه های کشاورزی است که این موضوع خود بر مهاجرت و کاهش درآمد کشاورزان می افزاید.

وجو فرسنگ ها فاصله بین دانشگاه و مزرعه

وی اظهارکرد: حمایت از شرکت های دانش بنیان؛ قدم دیگری است که می تواند در راستای تجاری سازی، برند سازی و تولید محصولات کشاورزی جدید دنبال شود. دانشکده کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و جهاد دانشگاهی ظرفیت های بسیار مهمی هستند که فاصله آنها از محیط آکادمیک و دانشگاهی با مزرعه فرسنگ ها فاصله دارد.

وی با اشاره به اینکه این مطالب نافی زحمات کشیده شده برای کشاورزان نیست، اما لیاقت کشاورزان این قشر و خط مقدم چرخه تولید بیش از این اقدامات است، گفت: امیدواریم در دولت مردمی محور سیزدهم و با حمایت استاندار پرتلاش بتوان با اقدامات اساسی در جهت توسعه اقتصاد کشاورزی به عنوان یکی از قوی ترین محرک های توسعه اقتصاد خراسان جنوبی گام های استواری برداشته شود.

 آورده بخش کشاورزی تناسبی با مصرف آب ندارد

مصطفی نخعی نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی نیز 11 دی ماه امسال در مراسم معرفه رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان؛ از آب به عنوان بزرگترین چالش استان خراسان جنوبی یاد کرد و گفت: بیش از ۹۰ درصد منابع آبی استان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، اما آورده بخش کشاورزی تناسبی با مصرف آب در این بخش ندارد. بهره‌وری آب و توجه به این مقوله با تلاش و پیگیری جدی‌تر یکی از مهمترین مسائلی است که باید در استان دنبال شود.

وی با بیان اینکه خام‌فروشی محصولات کشاورزی از دیگر مشکلات مهم استان است که باید توسعه فرآوری محصولات با جدیت بیشتری دنبال شود، تاکید کرد: صنعت فرآوری بخش کشاورزی باید رونق بگیرد و در این صورت مشکلاتی مانند فروش نرفتن زرشک را نخواهیم داشت و با چالش مواجه نخواهیم شد.

نخعی گفت: خراسان جنوبی از گذشته به واسطه داشتن محصولات استراتژیک از جمله عناب، زرشک و زعفران در بخش کشاورزی و در بخش دامی مانند شتر، بسیار تعیین‌کننده است. همچنین اشتغال درصد بسیار زیادی از مردم استان با این بخش مرتبط است و می‌‎طلبد نگاه ویژه‌ای در این حوزه داشته باشیم.

وی افزود: متاسفانه همچنان گرفتار خیلی از بروکراسی‌ها هستیم و خواستیم کار را در شرایط بحران به‌صورت طبیعی دنبال کنیم لذا در بخش دولتی باید حمایت‌ها جدی‌تر و بیشتر باشد.  باید از این نگاه بخشی و از بروکراسی‌های معمول بیرون بیایم، جهاد کشاورزی نیز مجموعه‌ای از بخش‌های مختلف است که باید هم‌نوایی و هم‌صدایی‌ها در این مجموعه وجود داشته باشد.

گفتمان سازی برای 11 محصول مزیت دار خراسان جنوبی

مهدی جعفری رئیس جهاد کشاورزی خراسان‌ جنوبی نیز در نشست رسانه ای با خبرنگاران در 7 بهمن ماه امسال؛ با اشاره به حوزه گسترده بخش کشاورزی، گفت: این بخش به عنوان یکی از پایه های اقتصادی،۲۸ درصد سهم اشتغال استان را به خود اختصاص داده است.

وی بر ضرورت برنامه ریزی منسجم در بخش کشاورزی برای رسیدن به نتیجه مطلوب در تولید محصولات تأکید کرد و افزود: ۱۱ محصول کشاورزی ویژه و مزیت دار خراسان جنوبی باید در کشور گفتمان سازی شود.

جعفری تصریح کرد: محصولات کشاورزی ویژه خراسان جنوبی تنها در زرشک، عناب، زعفران خلاصه نمی شود بلکه گل نرگس خوسف، پنبه بشرویه، خرمای طبس، انار فردوس، زیتون نهبندان، عسل و بز کرکی سربیشه و شتر هم جزو محصولات ویژه خراسان جنوبی است که مردم انتظار دارند این محصولات کشاورزی ویژه استان گفتمان سازی شود.

منبع: خاورستان

انتهای پیام /102