صابون بیرجندی در حباب فراموشی

وقتی از او پرسیدم که آیا این هنر را به نسل‌های بعدی یا فرزندانش انتقال داده است یا خیر با لبخندی پر از غم و اندوه اظهار کرد: ۶ فرزند داشتم که پسرم بزرگم در ۲۰ سالگی یعنی بیش از ۳۵ سال قبل در جبهه به شهادت رسید.

وی ادامه داد: پسرم به کار صابون سازی علاقه داشت و کمک دستمان بود، اما از وقتی رفت دست تنها شدیم و دیگر فرزندان به دنبال درس و دانشگاه بوده و تمایلی به یادگیری این کار نداشتند.

از او خواستم در خصوص چگونگی تولید صابون بیرجندی برایمان بگوید: پیشکار معتقد است ساخت یک دیگ صابون ۱۰ تا ۱۱ ساعت زمان می‌برد و باید هفت تا هشت بشکه آب ۲۰۰ لیتری را کم کم به مواد اضافه کرده و هم زد تا به جوش آمده و صابون به مرور آماده شود.

صابون سنتی بیرجندی از ترکیب سدر، کتیرا، روناس، چربی حیوانی مرغوب و مقداری سود سوزآور تهیه می‌شود به همین دلیل مانع ریزش موی سر و درمان خارش و بیماری‌های پوستی می‌شود.

صابون بیرجندی در سبد مصرفی کشورهای خارجی

علت تعطیلی کارگاه قدیمی‌اش را جویا شدم، وی از روزهایی گفت که شب تا صبح را در کارگاه همراه همسرش می‌گذرانده تا صابون به عمل آید، اما اکنون جانی برایش نمانده و از طرفی مواد اولیه صابون گران شده است.

این صابون‌ساز بیرجندی گذری به هزینه‌های سرسام آور و گزاف کتیرا، سدر و روغن گوسفندی داشت و افزود: پختن صابون نیاز به کار زیادی دارد و کسی که مدام بالای سر دیگ باشد، سن و سالی از ما گذشته و دست و پایمان یاری نمی‌دهد.

مشتریان زیادی داریم که ساکن استان‌هایی مانند تهران، مشهد، شیراز، اصفهان و کشورهای دیگری مانند آلمان، آمریکا، بلژیک، اتریش، کانادا و سایر هستند، هرازچندگاهی برای سفارش تماس می‌گیرند اما شاید خیلی محدود بتوانیم تولید صابون و در اختیارشان قرار دهیم.

وی با بیان اینکه جوان‌ها حوصله به عمل آوردن صابون بیرجندی را ندارند عنوان کرد: این کار از عهده هرکسی برنمی‌آید چون نیاز به تلاش و علاقه زیاد دارد، بنابراین جوان‌ترها نمی‌توانند این هنر را ادامه دهند.

پیشکار اضافه کرد: برش صابون هم کار سختی است و اگر در زمان برش اشتباهی صورت گیرد کار از سکه افتاده و خراب می‌شود و کار هر کسی نیست.

وی تاکید کرد: بیشتر صابون‌های موجود در بازار مواد شیمیایی دارند، اما در این صابون از هیچگونه مواد شیمیایی استفاده نمی‌شود به همین دلیل برای بدن بسیار مفید است.

این پدر شهید معتقد است: صابون بیرجندی به دلیل مواد سنتی و گیاهی که در آن استفاده می‌شود حتی اگر سال‌ها در کیسه و محیط بسته باشد بدبو یا فاسد نمی‌شود چون از مواد نگهدارنده در آن استفاده نشده است.

صابون‌ساز بیرجندی گفت: همینکه بعد از سال‌ها تلاش و پشتکار بالاخره صابون بیرجندی ثبت ملی شد جای شکر دارد اما این شهر بیش از ۲۰ کاسب داشت که اکنون اثری از آنها نیست.

وی سابقه پخت صابون بیرجندی را بیش از ۲۰۰ سال دانست و افزود: پخت این صابون نیاز به فوت استادی دارد و هر فردی بگوید می‌توانم مشابه آن تولید کنم دروغ گفته است.

برای حفظ صابون بیرجندی کاری از دستم بر نمی‌آید

پیشکار بیان کرد: من اکنون به دوران پیری رسیده‌ام و برای حفظ صابون بیرجندی کاری از دستم بر نمی‌آید.

وی تصریح کرد: صابون‌هایی که اینجا می‌بینید فقط صرف جمع‌آوری مواد اولیه موجود در کارگاه تولید شده است وگرنه قادر به تولید نیستم، حتی اگر بخواهم هم فرزندانم به دلیل سختی کار اجازه نمی‌دهند کار کنم اما در حد محدود هرازگاهی پخت می‌کنم.

انسان باید رنج و زحمت بکشد، من هم شب‌ها تا گل صبح کار می‌کردم تا بتوانم گلیم خود را از آب بیرون بکشم

وی با بیان اینکه همیشه کم و در حد توان صابون پخته‌ام و اکنون هم با کم هم عقب نشینی کرده‌ام، خطاب به جوانان توصیه کرد: بشر باید تصمیم بگیرد و هر کاری از دستش برمی‌آید انجام دهد، انسان باید رنج و زحمت بکشد، من هم شب‌ها تا گل صبح کار می‌کردم تا بتوانم گلیم خود را از آب بیرون بکشم و راضی هستم.

این صابون‌ساز بیرجندی تاکید کرد: در تمام ۶۵ سال گذشته با همسرم به پخت صابون مشغول بودیم بدون اینکه شاگرد داشته باشیم، امیدوارم نوه‌های من بتوانند چراغ کارگاه را دوباره روشن نگهدارند.

صابون پزی سنتی بیرجند خراسان جنوبی سال ۱۴۰۰ با شماره ۲۴۸۹ در فهرست میراث معنوی کشور(ناملموس) به ثبت رسیده است.

منبع: ایرنا

انتهای پیام/ 102