راز محبوبیت آیت الله «حائری»

به گزارش پایگاه خبری “پیام خاوران“، «این مسجد و برکات آن را ببینید، شیعه و سنی در ساعت های مختلف از آن استفاده می کنند… بیش از 30 سال است که همسایه مسجدم ولی حاضر نیستم این همسایگی را از دست بدهم… تا زنده ام از فضایل این مسجد و بانیان آن خواهم گفت و هر کاری از دستم برآید از جان و دل برای آن انجام می دهم…»

این ها قسمتی از اظهار ارادت برخی از نمازگزاران مسجد جامع علوی (آیت ا…..حائری) بیرجند است که درباره آن بیان می کنند. در سراشیبی خیابان حکیم نزاری، مناره های مسجد جامع علوی که سال ها جزئی از هویت این خیابان و البته شهر است، خودنمایی می کند. اذان مغرب از بلندگوی مسجد در حال پخش است، صحن مسجد مفروش و تعدادی صندلی و مبل هم گذاشته شده است، جمعی از برادران اهل سنت به صورت جماعت در حال ادای نماز مغرب هستند. در ورودی مسجد روی یک میز تعداد زیادی استکان گذاشته شده است.

این جا هر شب بعد از نماز مغرب و عشا با چای از نمازگزاران پذیرایی می شود و استکان های روی میز، برای افرادی است که بنا به ضرورت، بعد از نماز می خواهند مسجد را ترک کنند.
در انتهای مسجد و جایی حد فاصل محل اقامه نماز آقایان و خانم ها آرامگاه آیت ا….«حائری» موسس مسجد قرار دارد. این جا مردی آرام گرفته است که راز محبوبیت و البته برکت این مسجد را باید در نحوه سلوک او با مردم و ارتباط صادقانه اش با خدا جست وجو کرد.

آیت الله حائری که بود؟

آیت الله «حائری» سال 1331 هجری قمری مصادف با 1291 شمسی در کربلای معلی به دنیا آمد و فاصله بین 14 تا 20 سالگی را در موطن پدر (بیرجند) به ادامه تحصیل پرداخت. پس از آن برای ادامه تحصیل به نجف اشرف عزیمت کرد و از محضر علمای بزرگی چون آیت ا… نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، آیت ا… حسین قمی و … کسب فیض کرد. سال 1332 شمسی به دعوت مردم بیرجند و منطقه که بارها خواستار حضورش شده بودند به شهر پدری آمد و از همان ابتدا تصمیم به ساخت مسجدی آبرومند در بیرجند گرفت.

وی در کمک به محرومان شهر تلاش زیادی می کرد و در حالی که برای انجام خدماتی از قبیل ساخت حمام، کارخانه ریسندگی و بافندگی، پنبه زنی و … برای اشتغال جوانان برنامه داشت، در سال 1336 در 45 سالگی به جوار معبود شتافت و در مسجد، جایی که خود از روزهای قبل مشخص کرده بود، به خاک سپرده شد. (کتاب سلاله کوثر، اثر نظام دوست طامند) اما آیت ا….حائری که بود و چرا توانست در مدت کوتاه این چنین بر قلوب مردم حاکم شود؟

درکتاب «سلاله کوثر» از قول علامه بزرگوار استاد سید «غلامرضا سعیدی» در اوصاف آیت ا….حائری این طور آمده است: «من حائری را از دوران جوانی می شناسم… نسبت به او نه فقط خضوع و احترامی خاص در خودم احساس می کردم، بلکه بر معلومات و فضایل انحصاری او رشک می بردم و عشق می ورزیدم. ای کاش صف پیشوایان دینی همه جا با این گونه عناصر مخلص و فداکار و غیور مجهز و مزین می شد و ای کاش نزاهت و طهارت نفس، غیرت، حمیت، شرف و فضیلت دینی در همه مدعیان رهبری و ارشاد بدین گونه مجسم و مصور می شد…

مرحوم حائری اعلی الله مقامه الشریف، در چند سال اخیر همای سعادتی بود که بر سر مردم شهرستان بیرجند سایه افکن شده … به هر حال این فرزند برومند اسلام در شهر بیرجند آن قدر به مردم محروم طی چند سال خدمت کرد که اینک در فراق او می سوزند و قرن ها خواهد گذشت که آثار جاوید و نام نامی او ورد زبان ها خواهد بود…»

از قول استاد «محمد حسین راشد محصل» هم آمده است: «… درگذشت حجت الاسلام آقای حاج سید محمد کاظم حائری، طاب ثراه ….که در لیله پنج شنبه شهر 23 رجب سنه 1377 هجری قمری اتفاق افتاد که تاکنون که چند هفته از آن می گذرد، هنوز ولوله ای درکوی و برزن، غلغله در مساجد، آه و ناله در محافل، افسوس و حسرت در منازل این شهرستان به گوش می رسد و هر فرد متمکن در تشکیل مجالس ترحیم بر دیگری سبقت می گیرد و می خواهند بعضی حقوق از آن مرحوم را که ادای آن بر خود لازم می دانند، ایفا کرده باشند…»

جالب توجه آن که بعد از رحلت این مرد بزرگ، به جز بیرجند در بسیاری از روستاها و شهرهای اطراف مانند قاین، مشهد، زابل و زاهدان تا مدت ها مراسم عزاداری بر پا می شد که نشان از پیوند عمیق مردم با این عالم بزرگوار بود. علاوه بر این در مراسم مختلفی که در عراق بر پا شد شخصیت های مهم سیاسی مذهبی حتی روسای طوایف پروستان و پیشوای کلیمیان عراق که از قبل با فضایل این مرد بزرگ آشنا بودند در مراسم سوگواری او شرکت و ادای احترام کردند. (برگرفته از کتاب «سلاله کوثر») داخل ضریح مقداری پول وجود دارد که نذرهای مردم است.

به گفته مسئولان مربوط، وجوه جمع آوری شده از ضریح با نظارت شورایی، هر چند وقت جمع آوری و در امور خیریه به ویژه رسیدگی به خانواده های نیازمند هزینه می شود.

در فاصله نماز مغرب و عشا، امام جماعت چند دقیقه ای درباره زمین مجاور مسجد که به تازگی خریداری شده و مسجد بابت آن بدهکار است صحبت می کند. بعد از نماز به جست وجوی افرادی می روم که سن و سالی از آن ها گذشته و روزهای ساخت این مسجد را به یاد دارند. افرادی که هر چند در زمان حیات آیت ا… در سنین نوجوانی و جوانی بوده اند ولی حالا بعد از گذشت حدود 60 سال از آن روزها، آثار گذر ایام بر چهره شان هویداست. وقتی از آقای حائری سخن می گویند، صدایشان بغض آلود می شود، گویی از یکی از نزدیک ترین افراد خانواده شان سخن به میان می آورند.

دعای باران

«رجبعلی گل پنجه» متولد سال 1320 از جمله افرادی است که از نوجوانی ارتباط خود را با این مکان قطع نکرده است و با تعصب خاصی درباره مسجد و آیت ا….«حائری» سخن می گوید. از آشنایی اش با آیت ا… از زمانی که قرار شد خشت بنای مسجد گذاشته شود، سخن می گوید: خیلی وقت ها بود که پول کافی برای پرداخت به کارگران و استاد بناها نبود ولی «آقا» با اطمینان می گفت شما کارتان را انجام دهید و غصه دستمزدتان را نخورید و در آخر توسط خیران و اقشار مختلف تامین می شد.

وقتی از او درباره نماز باران معروف آیت ا… سوال می کنم در حالی که چشمانش خیس شده است، اظهار می کند: آن روز هوا صاف بود، مردم بارها از آقای حائری تقاضای دعا برای باران کرده بودند که گفت هر کس خانه اش اطراف رود (خیابان جمهوری فعلی) است برود و تدارک ببیند که امشب باران شدیدی خواهد آمد.

بسیاری از مردم این مطلب را باور نکردند و پیش خود می گفتند چرا آیت ا… چنین گفت؟ ولی شب همزمان با این که در مسجد منبر رفت و مناجات با خدا را آغاز کرد، باران با شدت زیادی شروع به باریدن کرد.

همیاری خالصانه مردم

«کاهنی» از نجاران قدیم بیرجند هم می گوید: مرحوم آیت ا…«حائری» ارتباط بسیار خوبی با اقشار مختلف مردم داشت، زمان ساخت مسجد هر هفته از یکی از کاسب ها می خواست که دستمزد کارگران را پرداخت کند که مردم هم نهایت همکاری را داشتند.

وی با یادآوری خاطره ای از آن دوران می گوید: یک روز پنج شنبه به مغازه نجاری مرحوم «ندا» رفتم، دیدم ناراحت است، وقتی دلیل را پرسیدم گفت: این هفته قرار شده است من مزد کارگران را بدهم ولی از اول هفته پولی به دستم نرسیده است. بیرون که آمدم دیدم فردی از راه رسید و پرسید: آقای ندا شما هستید؟ که گفتم نه و او را پیش آقای ندا بردم. «ندا» هم اول او را نشناخت.

بعد مشخص شد از شهرستان های اطراف آمده است. از دو سال قبل به دلیل ساخت میز و نیمکت بدهکا ر و پول آورده بود. وقتی دسته اسکناس های پنج تومانی را به مرحوم ندا داد، او بلافاصله راهی مسجد شد تا پول را پرداخت کند و مسجد این گونه ساخته شد.

سجاده در خیابان

«چمنی» بستنی فروش قدیمی بیرجند که هنگام درگذشت آیت ا…حائری جوانی 18 ساله بود، می گوید: قبل از تاسیس مسجد، این محدوده آوازه خوبی نداشت و این برای عالمی مانند آیت ا….حائری بسیار سخت بود، بنابراین تصمیم به ساخت مسجد در این محل گرفت. وقتی درباره رابطه آیت ا… با مردم می پرسم در حالی که بغض کرده است، با انگشت خیابان را نشان می دهد و می گوید: خدا شاهد است وقتی به نماز می ایستاد با توجه به جمعیت آن زمان بیرجند که بسیار کمتر از حالا بود، آن قدر از همه قسمت های شهر جمع می شدند که سجاده آیت ا… را آن طرف خیابان پهن می کردند و تا پایان نماز خیابان بسته بود.

از سویی آن قدر میان مردم محبوبیت داشت که وقتی در خواست کمک می کرد، با این که بیشتر آن ها وضع خوبی نداشتند، اما با همه وجود کمک می کردند. انسان بسیار متواضع و مردمی بود که مانند او کمتر دیده ام. تشییع پیکرش آن قدر شلوغ بود که خیابان جمهوری اسلامی فعلی که آن زمان رودخانه بود، مملو از جمعیت بود و تا چند روز مردم از شهرها و روستاهای اطراف برای عزاداری می آمدند.

تا وقتی نمازگزار است

«کوچی» و همسرش از 14 سال قبل خادم و سرایدار مسجد هستند. «زهرا کوچی» خدمت در مسجد را سعادتی می داند که نصیبش شده و در زندگی و تربیت فرزندانش تاثیرگذار بوده است.

او می گوید: به دلیل شرایط خاص این مسجد که مراجعه کنندگان زیادی دارد، از حدود یک ساعت و نیم قبل از اذان صبح در مسجد را باز می کنیم و تا زمانی که نمازگزار یا حتی مسافر و غریبی درمسجد حضور دارد، در باز است بنابراین ساعت خاصی ندارد.

فقط وقتی هیچ فردی داخل مسجد نیست در برای مدتی بسته می شود که آن هم به دلیل بروز برخی مسائل پیش آمده است وگرنه قبل از این مسجد از هفت صبح تا 10 شب باز بود. به گفته وی در مسجد از ساعت 9 صبح تا یک ساعت بعد از ظهر و عصر از حدود ساعت 15:30 تا زمانی که در مسجد نمازگزار باشد باز است.

بدهی مسجد برای خرید زمین

عضو هیئت امنای مسجد جامع «علوی» هم می گوید: برای توسعه فضای مسجد در ماه های گذشته 350 متر از زمین های اطراف خریداری شد و قرار است که در آینده قسمتی به مسجد اضافه و قسمتی هم برای ساخت حسینیه، آشپزخانه، خانه عالم، سرایداری و سرویس بهداشتی استفاده شود.

«راستگو مقدم» با اشاره به این که برای خرید زمین بدهی داریم، اضافه می کند: 350 میلیون تومان زمین خریداری شد که 150 میلیون تومان آن از حساب مسجد تامین شد و حدود 30 میلیون تومان هم کمک مردمی داشته ایم و بقیه آن را افراد خیر به صورت قرض الحسنه پرداخت کرده اند که باید به آن ها برگردانیم. وی درباره برنامه های خاص مسجد جامع علوی هم می گوید: در طول 30 شب ماه مبارک رمضان، برنامه افطاری عمومی در مسجد داریم، در طول سال بعد از نماز مغرب و عشا با صرف چای از نمازگزاران پذیرایی می شود، از ابتدای محرم تا پایان صفر هم هر روز صبح زیارت عاشورا به همراه صرف صبحانه در مسجد برقرار است.

منبع:روزنامه خراسان جنوبی

انتهای پیام/