چرا خشکسالی شدیدتر شد؟ با پاییز کم بارش چه کنیم؟

خشکسالی به شرایطی گفته می‌شود که در آن میزان بارندگی کمتر از حد نرمال بوده و منجر به کمبود منابع آبی در منطقه می‌گردد. این پدیده می‌تواند کوتاه‌مدت یا بلندمدت باشد و بر اساس شدت، به چهار دسته خشکسالی هواشناسی، خشکسالی کشاورزی، خشکسالی هیدرولوژیکی و خشکسالی اقتصادی-اجتماعی  تقسیم می‌شود.

ایران در کمربند خشک جهانی قرار دارد و متوسط بارندگی سالیانه آن حدود ۲۵۰ میلی‌متر است که کمتر از یک‌سوم میانگین جهانی محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر، به ویژه از دهه ۱۳۸۰ به بعد، کاهش بارندگی و افزایش دما منجر به شدت یافتن دوره‌های خشکسالی در بیشتر استان‌های کشور شده است.

طبق گزارش‌های سازمان هواشناسی و مرکز ملی خشکسالی، استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، کرمان، یزد، و اصفهان از جمله مناطق با بیشترین آسیب از خشکسالی هستند و همانطور که انتظار می‌رفت پس از طولانی شدن دوره‌های خشکسالی در سال جاری تامین آب در بسیاری از شهرها، بخصوص کلان شهر‌ها با چالش مواجه شد.

پاییز کم بارش خواهد بود

محمدرضا کاویانپور، رئیس مؤسسه تحقیقات آب نیز با اعلام اینکه با بیان اینکه بارش‌های پاییز امسال کمتر از حد نرمال پیش‌بینی می‌شود، اعلام کرد: ذخایر آبی کشور در سال جاری حدود ۴۰ درصد کمتر از سال گذشته است که این کاهش نشان‌دهنده یک خشکسالی برجسته است.موضوع خشکسالی با برنامه‌های کوتاه‌مدت یک یا دو ساله قابل حل نیست و نیاز به راهکار‌های بلندمدت دارد.

وی با اشاره به تأثیر مستقیم کم‌آبی بر کشاورزی و صنعت تصریح کرد: مردم، کشاورزان و صنایع باید خود را برای شرایط دشوارتر آماده کنند. به گفته وی، تغییر الگوی کشت، استفاده از فناوری‌های نوین در صنایع و مدیریت بهتر منابع مصرفی از جمله اقداماتی است که می‌تواند از شدت بحران بکاهد.

چرا خشکسالی شدیدتر شد؟

علل تشدید خشکسالی در ایران؛ نقش انسان پررنگ‌تر از طبیعت، بررسی‌ها نشان می‌دهد که عوامل انسانی نقش پررنگی در تشدید پدیده خشکسالی در ایران دارند. در کنار کاهش بارش و گرمایش زمین که از پیامد‌های تغییرات اقلیمی جهانی هستند، برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، نبود مدیریت یکپارچه منابع آبی و کشاورزی سنتی از مهم‌ترین عوامل دخیل در این بحران هستند.

کارشناسان همچنین هشدار می‌دهند که افزایش جمعیت شهری و رشد بی‌رویه مصرف آب، به ویژه در بخش کشاورزی که بیش از ۹۰ درصد مصرف آب کشور را به خود اختصاص داده، فشار مضاعفی بر منابع محدود آبی وارد کرده است. تداوم این روند می‌تواند وضعیت منابع طبیعی ایران را به نقطه‌ای غیرقابل بازگشت برساند.

پیامد‌های خشکسالی؛ تهدیدی چندوجهی برای جامعه ایران

به گزارش آنا، خشکسالی تنها یک مشکل زیست‌محیطی نیست، بلکه به بحرانی چندبعدی تبدیل شده که ابعاد اقتصادی، اجتماعی و حتی امنیتی کشور را تحت تأثیر قرار داده است. گزارش‌ها حاکی از کاهش شدید تولیدات کشاورزی، بیکاری در مناطق روستایی و افزایش مهاجرت به شهر‌ها است؛ مسئله‌ای که موجب رشد حاشیه‌نشینی و مشکلات اجتماعی در کلان‌شهر‌ها شده است.

همچنین فرسایش خاک، بیابان‌زایی، افت سطح آب‌های زیرزمینی و کاهش کیفیت منابع آب از دیگر پیامد‌های نگران‌کننده خشکسالی هستند. با تداوم این شرایط، خطر تخریب زیستگاه‌های طبیعی و انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری نیز جدی‌تر از گذشته احساس می‌شود.

راهکار‌های مقابله با خشکسالی؛ نجات آب با مدیریت علمی

با توجه به ابعاد گسترده بحران خشکسالی، کارشناسان و مسئولان حوزه محیط زیست بر ضرورت تدوین و اجرای یک برنامه ملی برای مقابله با این پدیده تأکید دارند. توسعه روش‌های نوین آبیاری مانند آبیاری قطره‌ای، اصلاح الگوی کشت و کاهش وابستگی کشاورزی به آب، از جمله اقداماتی است که می‌تواند در کاهش فشار بر منابع آبی مؤثر باشد.

همچنین استفاده از آب‌های بازیافتی، توسعه تصفیه‌خانه‌ها، و فرهنگ‌سازی در راستای مصرف بهینه آب در سطح عمومی از دیگر راهکار‌های پیشنهادی است. تحلیل‌گران می‌گویند اگر این اقدامات به‌موقع و به‌درستی اجرا نشود، ایران در آینده‌ای نه‌چندان دور با بحران آب جدی‌تری مواجه خواهد شد.

منبع:خبرگزاری آنا