جای خالی معماری در ساخت مساجد

به گزارش پایگاه خبری “پیام خاوران“، نقش زیباشناختی فیزیکی محیط و تاثیر متقابل آن بر رفتار و عملکرد انسان مشهود است.

اما نگاه به مساجد خراسان جنوبی به ویژه مرکز استان نشان می دهد که در مسجدهایی، به تاثیر نقش زیباشناختی آن چندان توجه نشده است.

تابلوی مساجدی از استان با گنبدها و گلدسته های آبی فیروزه ای، کاشی کاری و معماری زیبای ایرانی بیگانه است و از حوض و صحن و سرای مرسوم خبری نیست.

آن چه در سال های اخیر به عنوان مسجد ساخته می شود، از معماری ایرانی فاصله گرفته و به شکل و قالبی متفاوت درآمده است؛ ساختمان های مستطیل یا مربعی که گاه نه تنها نشانی از گلدسته و مناره ندارد؛ بلکه آن چنان در فضای شهری و شهرسازی گم شده است که ممکن است با نگاه اول قابل شناخت نباشد.

به هم ریختگی معماری مساجد

شهروندی می گوید: مساجد و اماکن مذهبی می تواند به بهترین وجه ممکن زیبایی یک سازه را به نمایش بگذارد و با تاثیرگذاری بر ذهن بیننده نقش مهمی در استقبال از این مکان ها داشته باشد، در حالی که به نظر می رسد در بیرجند این موضوع رو به فراموشی است.

«اسداللهی» برخی از مساجد را حاصل معماری های عجولانه توام با سبک های جدید و قدیم می داند و می افزاید: با یک نگاه نمی توان به هم ریختگی معماری این سازه ها را کتمان کرد.

شهروند دیگری معماری ایرانی و زیباسازی را اصل فراموش شده در بیشتر مسجدهای شهر می داند و اضافه می کند: در برخی نقاط، این بناها شباهتی به مسجد ندارد و آن چنان در ساخت و سازهای شهری تلفیق شده است که به راحتی شناخته نمی شود و باید با آدرس قبلی دنبال تابلوی آن بود.

«یونسی» می گوید: در سال های اخیر، گاه ساختمان های تجاری، درهای کوچک و بدون طراحی، سالن های چند ضلعی بدون زیبایی با کاربرد معماری ایرانی ساخته می شود و با این که برخی مسجدها درآمد دارند متولیان آن نه تنها برای زیباسازی و استفاده از معماری ایرانی اقدام نکرده اند بلکه مشاهده می شود که بعد از چند سال رنگ کردن گنبد، آن را با ورق هم می پوشانند!

توجه به ضرورت ها

یک دانشجوی رشته معماری با تاکید بر اهمیت نقش نماسازی بیرونی مساجد و ضرورت توجه مسئولان به ساخت بناهای مذهبی می گوید: نوع معماری بنا نماد دوره های خاصی است، برای مثال در عهد سلجوقیان آجرکاری، در زمان ایلخانان گچبری و در دوره تیموریان و صفویان، کاشی کاری رواج بیشتری داشت.

«عبداللهی» تاکید می کند: در دوره ای خاص همه این تزیینات، با هم به کار رفته است و در دوره معاصر نیز ضرورت دارد که در ساخت مسجدها جلوه های هنری، تزیینات، فرهنگ وقف، سبک بنا و جلوه های فنی و معماری به درستی تبیین شود. وی تصریح می کند: نمای بیشتر مسجدهای بیرجند نشان می دهد با سبک و سیاق خاصی به سرعت بالا آمده و جدا از وجهه درونی، به زیبایی نمای بیرونی هم کمتر توجه شده است.

گاه نوع دیوار چینی یا نمای در و پنجره مسجد با هم تناسب ندارد و حتی در انتخاب رنگ آن ها ذوق و سلیقه ای دیده نمی شود، در حالی که باید معماری مساجد از ساختمان های اطراف مشخص تر و جلوه هنری و معماری ایرانی اسلامی باشد.

به نظر وی، در گذشته سیمای خاصی که مسجد در شهر به وجود می آورد و اثری که بر گسترش شهر می گذاشت، بی نظیر بود اما حالا این بنای ایرانی اسلامی که باید مانند نگینی در هر محله بدرخشد در میان انبوهی از ساخت و سازها گم شده است و در بسیاری از مساجد دیگر مناره ای به عنوان نمادی از عبادتگاه کار نمی شود.

ناآشنایی با معماری

به نظر مسئول رسیدگی به امور مساجد استان، یک دلیل در رعایت نشدن معماری ایرانی در ساخت مسجدها، بی توجهی هیئت امنای آن ها به طراحی و معماری ایرانی اسلامی است و بیشتر نظر شخصی اعمال شده است یا مهندسان با سبک های مورد نظر آشنا نیستند.

البته حجت الاسلام «نوری»، تصویب نقشه مسجدها را در شهرداری ها مطرح می کند که توجهی هم به این موضوع نمی شود یا به گونه ای مجوز ساخت و ساز داده می شود که مسجد در طراحی شهری دیده نمی شود. وی تاکید دارد: نقش مسائل مالی را نمی توان در معماری و ساخت مسجدها نادیده گرفت، موضوعی که سبب می شود طراحی و معماری در اولویت نباشد وگرنه هیئت امنا هم علاقه مند به تزیین و زیباسازی مسجد هستند، اگر چه در استان مشاوره معماری هم نداریم تا بر اساس آن مشورت داده شود.

مسجد متولی خاص ندارد

اما مدیر کل اوقاف و امور خیریه می گوید: متولی مساجد مردم هستند و نقشه ای نمی آورند و خودشان کار را پیش می برند اما شهرداری ها و دهیاری ها باید بر نحوه ساخت و سازشان نظارت کنند. اوقاف و امور خیریه شاید به مسجد کمک کند اما نمی تواند در طراحی و ساخت آن دخالت کند. حجت الاسلام«بخشی پور» می افزاید: مسجد متولی خاصی ندارد و هزینه های آن از محل مشخصی تامین نمی شود که برایش تکلیف تعیین کرد زیرا کار مردمی است که هنگام گذر در شهر می بینید مسجدی ساخته می شود.

به نظر وی، شهرداری و سازمان نظام مهندسی تایید نقشه و نظارت را بر عهده دارند و باید بر طراحی و معماری هم نظارت داشته باشند که این طور نیست.

او تایید می کند که به معماری ایرانی در ساخت مسجد توجه نمی شود، در حالی که اعتبار هزینه می شود اما شکل و شمایلی از مسجد دیده نمی شود، اما چون کار خیرساز است؛

متولی و ناظری در این زمینه ندارد، در حالی که در جلسه وقتی از متولی مسجد پرسیده می شود پای فرهنگ و ارشاد اسلامی، امور مساجد، کانون های فرهنگی هنری، تبلیغات اسلامی، اوقاف و امور خیریه و … به میان می آید اما شاکله ای برای امور مساجد تعریف نمی شود که به مسائلی مانند طراحی و معماری آن توجه شود.

به گفته وی، اوقاف و امور خیریه نمی تواند در این مسائل دخالت کند و جلوی کار را بگیرد زیرا در ساخت و سازها شهرداری و نظام مهندسی نقش دارند، در حالی که در شهرسازی توجهی به این مسائل نداریم و مسجدها فقط ساخته می شود.

مبع:روزنامه خراسان جنوبی

انتهای پیام/